"Το μεγάλο αρδευτικό της Ξάνθης". Ανοιχτή επιστολή της Ομοσπονδίας Επαγγελματιών-Βιοτεχνών-Εμπόρων Ν.Ξάνθης

Η Ομοσπονδία Επαγγελματιών, Βιοτεχνών, Εμπόρων, Νομού Ξάνθης, με ανοιχτή επιστολή μας θυμίζει το "ιστορικό" σχετικά με το Μεγάλο Αρδευτικό της Ξάνθης, σχολιάζει το έλλειμμα "διαβούλευσης" των οικολογικών οργανώσεων με την τοπική κοινωνία και βάζει το θέμα του Φορέα διαχείρισης του Εθνικού πάρκου της Περιφέρειας ΑΜΘ.

Στην Ανοιχτή Επιστολή σημειώνεται:



Στις 6 Φεβρουαρίου 2013 κρίνεται στο Συμβούλιο της Επικρατείας η τύχη του Μεγάλου Αρδευτικού της Ξάνθης, που φέρει «σφραγίδα προμελέτης» από το Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος της Πολυτεχνικής ΔΠΘ. Είναι το έργο μη ενεργοβόρου μεταφοράς με κλειστούς αγωγούς και διανομής νερού από τον ποταμό Νέστο στην πεδιάδα της Ξάνθης, το οποίο σταμάτησαν με προσφυγή τους στο  ΣτΕ η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος & Πολιτισμού και η Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης.  

Σε ανακοίνωσή τους τον Σεπτέμβριο του 2011, εξαφορμής της απόφασης του ΣτΕ για αναστολή κατασκευής του Αρδευτικού, οι τρεις ΜΚΟ το χαρακτηρίζουν «καταστροφικό» και την σκοπούμενη κατάργηση των 10.500 υφιστάμενων αρδευτικών γεωτρήσεων για την αποκατάσταση των υπόγειων υδροφορέων, ως «πρόσχημα». Αντιπροτείνουν δε ως λύση στο πρόβλημα της πεδιάδας «…οι καλλιέργειες να γίνουν συμβατές με τις δυνατότητες της περιοχής και να περιοριστεί η σπατάλη του νερού».

    Ποιος θα μπορούσε να διαφωνήσει επί της αρχής με τη λιτή κι αυστηρή υπόδειξη;  
    Ποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι εν όψει ερημοποίησης ολόκληρων περιοχών τις επόμενες δεκαετίες όπως προβλέπουν οι επιστήμονες, η διαχείριση του νερού δεν πρέπει να μας απασχολεί;

Γι’ αυτό δε γίνεται να προσπεράσουμε απροβλημάτιστα  το γεγονός ότι ενώ η ενέργεια των τριών οικολογικών ΜΚΟ να προσφύγουν κατά του έργου στο ΣτΕ εκδηλώθηκε αίφνης στα μέσα του 2011 και με επιχειρηματολογία που αγγίζει άμεσα τους ανθρώπους που χρησιμοποιούν το νερό, ουδεμία εξ αυτών των οργανώσεων, στο διάστημα που μεσολάβησε, ενάμιση χρόνο τώρα, δεν έκανε οποιαδήποτε ενέργεια προσέγγισης και πληροφόρησης των ανθρώπων αυτών –όλων μας– είτε για να επικοινωνήσει τις θέσεις της, είτε για να ευαισθητοποιήσει την τοπική κοινωνία, είτε για να διερευνήσει και προωθήσει από κοινού με άλλους φορείς βιώσιμες λύσεις στο πρόβλημα της εξάντλησης των υδατικών αποθεμάτων και της υφαλμύρωσης.

Όσο κι αν είναι επιτακτική η αναγκαιότητα προσαρμογής των οικονομικών δραστηριοτήτων πρωτογενούς, δευτερογενούς & τριτογενούς τομέα σε ένα μοντέλο ελαχιστοποίησης της κατανάλωσης νερού, γνωρίζουμε όλοι πως κάτι τέτοιο παίρνει χρόνο. Απαιτεί αλλαγή νοοτροπίας των καταναλωτών. Προϋποθέτει συνεργασία μεταξύ των φορέων, διαβούλευση και ευαισθητοποίηση της κοινωνίας.

Πράγμα το οποίο, δε συνέβη στην περίπτωσή μας και αναρωτιόμαστε «γιατί;».


Μας προξενεί εντύπωση και για το λόγο ότι, μία τουλάχιστον εξ αυτών των οργανώσεων, η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, «εκπροσωπείται» τροποντινά στην τριμελή Επιστημονική Επιτροπή του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου ΑΜΘ (ο οποίος έχει την ευθύνη στην περιοχή του Νέστου) δια Ειδικού Επιστήμονος.

Το ότι μπορεί να έχει ιδία αντίληψη του επιδεινούμενου προβλήματος της Ξάνθης (και γι’ αυτό θα περιμέναμε να είναι περισσότερο ευαισθητοποιημένη η συγκεκριμένη οικολογική οργάνωση) προκύπτει αβίαστα από τα Πεπραγμένα του Φορέα έτους 2011 όπου αναφέρεται: «το 2011 ο Φορέας Διαχείρισης γνωμοδότησε για 110 περιπτώσεις Προμελετών και Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, σημειώνοντας αύξηση από την προηγούμενη χρονιά κατά 21%. Σημαντικό ρόλο στις παραπάνω γνωμοδοτήσεις παίζει η συμβολή της Επιστημονικής Επιτροπής του Φορέα Διαχείρισης» (σελ. 38).

Παράθεση στοιχείων:


Γνωμοδοτήσεις 2010 (στοιχεία Πεπραγμένων ΦΔ ΕΠΑΜΘ)
Σύνολο ΕΠΑΜΘ (περιοχές Καβάλας, Ροδόπης, Ξάνθης ευθύνης ΦΔ): 94                                                  
Νομός Ξάνθης (σύνολο): 44               
Αρδευτικά ΕΠΑΜΘ: 33
Γνωμοδοτήσεις 2011 (στοιχεία Πεπραγμένων ΦΔ ΕΠΑΜΘ)
Σύνολο ΕΠΑΜΘ: 110
Νομός Ξάνθης (σύνολο): 58   
Αρδευτικά ΕΠΑΜΘ: 49

Απουσία πρωτοβουλιών για δημόσια συζήτηση και ευαισθητοποίηση στο πρόβλημα της υφαλμύρωσης, καταγράφουμε και από την πλευρά του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου ΑΜΘ παρά το γεγονός ότι «η ενημέρωση, η εκπαίδευση και η κατάρτιση του πληθυσμού» είναι μεταξύ πολλών άλλων, στις αρμοδιότητές του.


Θα αναμέναμε, λοιπόν, από το Φορέα Διαχείρισης να εντάξει τέτοιες δράσεις στο πρόγραμμα ΕΠΠΡΑΑ, προϋπολογισμού 5,4 εκατ. ευρώ, που «τρέχει» ο ίδιος μαζί με ΟΤΑ και Περιφέρεια για την περιοχή. (Πεπραγμένα 2011, σελ. 12)

Πέραν αυτού, εφόσον οι εμφανιζόμενες περιβαλλοντικές ευαισθησίες είναι τόσο ισχυρές, αναρωτιόμαστε: από τα 41 έργα & δράσεις του εξειδικευμένου, περιβαλλοντικού, «Life + 2007-2013» συνολικού προϋπολογισμού 63,8 εκατ. ευρώ που ενέκρινε στην Ελλάδα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, πόσα αφορούν στην περιοχή μας για «διαχείριση επιπτώσεων οικονομικών δραστηριοτήτων στο περιβάλλον» ή «διαχείριση υδάτων σε επίπεδα υδρολογικής λεκάνης» ή «βιώσιμη οικονομική & κοινωνική ανάπτυξη», κλπ. Από τα 2,9 εκατ.ευρώ, αυτόνομο κονδύλι του «Life +» αποκλειστικά για ενημέρωση – ευαισθητοποίηση, πόσα αφορούν στην περιοχή του Νέστου – περιοχή ευθύνης του Φορέα Διαχείρισης, περιοχή ενδιαφέροντος των οικολογικών οργανώσεων;


Αν τίποτε από τα παραπάνω δεν «μας» αφορά, τότε ποιος θα αναλάβει να μας εξηγήσει τους λόγους που δεν αξιοποιήθηκαν ευρωπαϊκοί πόροι για να βοηθηθεί  η βιώσιμη και χωρίς διαμάχες ανάπτυξη στην περιοχή μας; Ποιος θα αναλάβει να αιτιολογήσει γιατί οι περιβαλλοντικές ευαισθησίες εξαντλούνται σε νομικές διαμάχες;

Επί του έργου αυτού καθεαυτού, κρίνουμε σκόπιμο να θίξουμε μια σειρά ζητημάτων που μας προβληματίζουν και φυσικά όπως και τα παραπάνω, θα πρέπει να απαντηθούν:


1.    Το Μεγάλο Αρδευτικό προέκυψε, εδώ και πάρα πολλά χρόνια, ως πρόταση για τη θεραπεία των προβληματικών υπόγειων υδροφορέων και μακροπρόθεσμα ανάσχεση του κινδύνου ερημοποίησης της περιοχής η οποία υποφέρει ΗΔΗ από υφάλμυρα ύδατα ακόμη και για ξερικές καλλιέργειες. Μέχρις αυτή τη στιγμή εξακολουθεί να είναι η μοναδική απτή πρόταση «πάνω στο τραπέζι». Οι υποδείξεις των οικολογικών οργανώσεων για αλλαγή των καλλιεργειών, προϋποθέτουν στρατηγικό σχεδιασμό και επιχειρησιακή δράση από τους έχοντες τη γνώση και τις αρμοδιότητες. Όταν αυτά γίνουν, θα είναι σωτήρια για τα νερά είτε των γεωτρήσεων είτε του Νέστου. Μέχρι τότε όμως, τι;


2.    Η σταδιακή καταστροφή των υπόγειων υδροφορέων και η αλλοίωση του περιβάλλοντος που θα επέλθει εξαιτίας της, δεν θα βλάψουν ανεπανόρθωτα στο μέλλον τα ενδιαιτήματα της πανίδας και ορνιθοπανίδας, τα γνωστά μας – έστω και ταλαιπωρημένα – οικοσυστήματα της περιοχής του Νέστου, τα οποία επικαλούνται οι τρεις ΜΚΟ;


3.    Από πού προκύπτει ότι η αντικατάσταση χρήσης των υπόγειων υδροφορέων από το Νέστο, ισοδυναμεί, όπως καταλογίζουν οι ΜΚΟ, με αλόγιστη «σπατάλη του νερού»;


4.    Ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου ΑΜΘ έχει γνωμοδοτήσει για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις του έργου; Και πώς: θετικά, θετικά με προϋποθέσεις, αρνητικά, ζήτησε επανυποβολή, δήλωσε αναρμόδιος;  


5.    θα μπορούσε το Μεγάλο Αρδευτικό σύστημα να τεθεί υπό τον έλεγχο και τη διαχείριση του Φορέα Διαχείρισης Οικοσυστημάτων Ροδόπης-Νέστου-Βιστωνίδας-Ισμαρίδας με τον οποίο θεωρούμε πρέπει να συνεργαστούν οι οικολογικές οργανώσεις αλλά και το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο για το καλό των ενδιαιτημάτων ΟΛΩΝ των ζώντων οργανισμών, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων.

Και για έναν λόγο παραπάνω: αποκτά πλέον δια νόμου την αρμοδιότητα για «μέτρα διαχείρισης υδατικών πόρων, προστασίας εδαφικών πόρων, επικοινωνίας, ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης κοινού».

Έχοντας στην Επιστημονική Επιτροπή δύο εκπροσώπους του Τμήματος Μηχανικών Περιβάλλοντος του ΔΠΘ, εκ των οποίων ο ένας υπογράφει την συλλογή και αξιολόγηση των υπαρχουσών περιβαλλοντικών μελετών κι εργασιών για την περιοχή Νέστου & λμνών *, αναμένουμε ότι θα αναλάβει την πρωτοβουλία να ανοίξει το δημόσιο διάλογο με την τοπική κοινωνία και τους φορείς για το θέμα, υλοποιώντας αυτό που η μελέτη του ΔΠΘ υποστηρίζει, ότι δηλαδή είναι εφικτή η «ορθολογική χρήση του νερού, ώστε να καλύπτονται κατά το δυνατόν περισσότερες χρήσεις και ανάγκες» και η «αειφορική διαχείριση του συστήματος».

Συνεκτιμώντας όλα τα προαναφερόμενα, η Ομοσπονδία Επαγγελματιών – Βιοτεχνών – Εμπόρων Ν.Ξάνθης, τάσσεται υπέρ της κατασκευής του Μεγάλου Αρδευτικού και καλεί την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, την Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος & Πολιτισμού και την Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης, αντί της νομικής διαμάχης για κάτι τόσο διαχειρίσιμο, να παρέμβουν εποικοδομητικά συνδιαλεγόμενες ειλικρινά με την τοπική κοινωνία και συνεργαζόμενες δημιουργικά με τοπικούς φορείς και αρχές. Σκοπός όλων θα πρέπει να είναι η αποτελεσματική και βιώσιμη αντιμετώπιση των υπαρκτών, πολυσχιδών προβλημάτων που ταλανίζουν την προστατευόμενη περιοχή και την οικονομία της.







* Εκατόν σαράντα οκτώ (148) είναι συνολικά οι ερευνητικές εργασίες και περιβαλλοντικές μελέτες (από τη Βιβλιοθήκη του ΔΠΘ, Πρακτικά Επιστημονικών Συνεδρίων και Τεύχη Επιστημονικών Περιοδικών) που συντάχθηκαν για την περιοχή  του Εθνικού Πάρκου ΑΜΘ.


Αυτός ο διόλου ευκαταφρόνητος αριθμός ανιχνεύθηκε από το Εργαστήριο Οικολογικής Μηχανικής & Τεχνολογίας του Τμήματος Μηχανικών Περιβάλλοντος ΔΠΘ, για λογαριασμό της Διευρυμένης Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης, στο πλαίσιο Προγραμματικής Σύμβασης το 2009 με τίτλο «Συλλογή & Αξιολόγηση υπαρχουσών περιβαλλοντικών μελετών & ερευνητικών αποτελεσμάτων περιοχής Δέλτα Νέστου-Βιστωνίδας-Ισμαρίδας».

Ταξινομημένο και αξιολογημένο το πλούσιο αυτό υλικό, που αφορά στην περιβαλλοντική διαχείριση, στις χρήσεις γης, στα ποτάμια και λιμναία συστήματα, στην ορνιθοπανίδα, ιχθυοπανίδα, χερσαία χλωρίδα και πανίδα, στα εδαφολογικά δεδομένα, στα υπόγεια ύδατα, στο αρδευτικό νερό, στα έργα υποδομής, κ.α. βρίσκεται αναρτημένο στον ιστότοπο του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού μας Πάρκου. Εξαιρετικά χρήσιμα τα συμπεράσματα που αντλήσαμε διαβάζοντάς το.

Η ίδια η μελέτη δεν αφήνει περιθώρια για εικασίες:

    «Παράλληλα, σημαντική υστέρηση σύγχρονων περιβαλλοντικών δεδομένων παρατηρείται στη μελέτη της χερσαίας χλωρίδας και πανίδας, της ορνιθοπανίδας, της διαχείρισης βλάστησης και οικοτόπων» (σελ. 53)

    «Οι εργασίες ορνιθοπανίδας είναι γενικές και αναφέρονται σε καταλόγους ειδών της περιοχής, διακρινομένων σε αναπαραγόμενα, μεταναστευτικά, διαχειμάζοντα, και εξαφανισθέντα είδη» (σελ. 56)

    «…στον τομέρα της ολοκληρωμένης περιβαλλοντικής διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου, προέκυψε ότι έχουν αναπτυχθεί τα κατάλληλα εργαλεία διαχείρισης, είτε με τη μορφή διερεύνησης των απόψεων των κατοίκων, των φορέων και των επισκεπτών του Εθνικού Πάρκου, και της ιεράρχησης των σημαντικότερων προβλημάτων, είτε με τη μορφή ορθολογικής χρήσης του νερού, ώστε να καλύπτονται κατά το δυνατόν περισσότερες χρήσεις και ανάγκες αλλά να επιτυγχάνεται και η αειφορική διαχείριση του συστήματος» (σελ. 54-55)

    «Σε ό,τι αφορά τα υπόγεια νερά και τη διαχείριση των υδροφόρων της περιοχής μελέτης, προέκυψαν προβλήματα θαλάσσιας διείσδυσης, κατά μήκος της παράκτιας ζώνης ολόκληρου του Εθνικού Πάρκου, αλλά και τοπικά αυξημένα επίπεδα ρύπανσης ως αποτέλεσμα της υδραυλικής αγωγιμότητας των υδροφόρων στρωμάτων και των εντατικών γεωργικών δραστηριοτήτων.

Σήμερα, η διείσδυση της θάλασσας συμβαίνει στις περιοχές των Δέλτα … και Νέστου, την περιοχή του γεωθερμικού πεδίου της Νέας Κεσσάνης και …» (σελ. 57) Για να σταματήσει η διείσδυση της θάλασσας, σημειώνεται αμέσως παρακάτω, απαιτείται μείωση των επιφανειακών απολήψεων και των απολήψεων από τις γεωτρήσεις ενώ προτείνεται η εφαρμογή μεθόδου τεχνητού εμπλουτισμού των υπόγειων υδροφόρων.


 

Οικονομικά
Πολιτικά
Τοπικά