ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ: ΜΙΑ ΣΧΕΣΗ ΑΛΛΟΤΡΙΩΣΗΣ. Γράφει ο Γιώργος Μπόσκου

Είναι αδιαμφισβήτητο το γεγονός ότι η ελληνική γλώσσα διαθέτει μεγαλείο. Και αυτό το μεγαλείο της  το βρίσκουμε σε δυο κύρια γνωρίσματα της: Την εκφραστική της δεινότητα και το λεξιλογικό της εύρος.  Διότι είναι μια γλώσσα με σχεδόν απεριόριστες εκφραστικές δυνατότητες, περιφραστική και επεξηγηματική, με έναν  αστείρευτο πλούτο λέξεων και εννοιών, από τις πιο απλές ως τις πιο σύνθετες. Για αυτό, άλλωστε, κατατάσσεται και στις δυσκολότερες γλώσσες του κόσμου, ως προς την εκμάθηση της.

Παρά το ότι είναι όντως μια δύσκολη στην εκμάθηση αλλά και στον χειρισμό  γλώσσα, τόσο για τους αλλοδαπούς όσο και για εμάς τους ομιλούντες αυτήν, αποτέλεσε ωστόσο την βάση για τη διαμόρφωση σχεδόν όλων των γλωσσών του δυτικού κόσμου, επηρεάζοντας θετικά την πολιτιστική και επιστημονική εξέλιξη πολλών λαών, κυρίως στον ευρωπαϊκό χώρο.

Αυτή λοιπόν η σπουδαία γλώσσα, που τόσο έχει υμνηθεί από τους ανθρώπους των γραμμάτων, εντός και εκτός συνόρων, έχει υποστεί αρκετή αλλοτρίωση  στη σημερινή εποχή.

Η αλλοτρίωση της μητρικής μας γλώσσας έγκειται κυρίως στο σύστημα αξιών που διέπει τη σύγχρονη μεταβιομηχανική κοινωνία. Σε μια εποχή άκρατου καπιταλισμού και ατομικού ωφελιμισμού, κυριαρχεί η εξειδίκευση στη γνώση, ως μέσο επαγγελματικής καταξίωσης. Αυτό αποκλείει αυτόματα την έννοια και φιλοσοφία της εγκυκλίου παιδείας.  Το σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα είναι δομημένο με τρόπο που να εξυπηρετεί τα οικονομικά συμφέροντα της ιθύνουσας τάξης, στα πλαίσια της καπιταλιστικής αντίληψης. Οπότε, η γλωσσική επίπτωση από αυτό είναι στο να χρησιμοποιούν οι νέες γενιές αρκετά περιορισμένο λεξιλόγιο, προσανατολισμένο σε τομείς επαγγελματικής εξειδίκευσης. Έτσι, όμως, στερούνται τη δυνατότητα να γνωρίσουν τον μεγάλο λεξιλογικό πλούτο της γλώσσας μας, αφού δεν υπάρχει μια εγκύκλιος παιδεία που να τους κατευθύνει προς μια πιο καθολική χρήση των δυνατοτήτων της.

Επίσης, οι ταχύτατοι ρυθμοί διαβίωσης, που χαρακτηρίζουν  κυρίως τις καπιταλιστικές χώρες της Δύσης, οδηγούν στην αποξένωση πολλά μέλη των σύγχρονων κοινωνιών. Ο καθένας είναι απόλυτα αφοσιωμένος στα του οίκου του,  με αποτέλεσμα να επιλέγει εκούσια ή ακούσια την απομόνωση του από τα υπόλοιπα μέλη της κοινότητας του. Αυτή η αποξένωση όμως οδηγεί σε μη λεκτική επικοινωνία, και ασφαλώς βλάπτει σοβαρά τη γλώσσα, αφού περιορίζεται η διαπροσωπική επαφή, και κατά συνέπεια αυτού, και ο προφορικός τρόπος επικοινωνίας μέσω της γλώσσας.

Σε όλα τα παραπάνω, έρχεται να προστεθεί η τεχνολογία: Μπορεί τους τελευταίους δύο αιώνες η τεχνολογία να σημείωσε όντως πολύ σημαντικά άλματα που, σε αρκετούς τομείς, επέδρασαν θετικά στην εξέλιξη του είδους μας, αλλά έβλαψε, κατά την άποψη μου, τη δική μας ελληνική κοινωνία σε γλωσσικό επίπεδο.

Πιο συγκεκριμένα: Σήμερα η τεχνολογία, και ειδικά αυτή της πληροφορικής και των ηλεκτρονικών υπολογιστών, κυριαρχεί σε κάθε κομμάτι του βίου μας. Μας έχει βοηθήσει στο να επιτελούμε εργασίες με ταχύτερους ρυθμούς και μεγαλύτερα αποτελέσματα. Αυτό είναι σίγουρα ένα θετικό στοιχείο της. Αν εξετάσουμε όμως καλύτερα, θα διαπιστώσουμε ότι η εκτεταμένη χρήση της τεχνολογίας, και δει αυτής των υπολογιστών και των κινητών τηλεφώνων, επέφερε σημαντική αλλοίωση στην γλωσσική δεινότητα των νεώτερων γενιών.

Οι σημερινοί νέοι έχουν εντρυφήσει σε ένα ειδικό λεξιλόγιο και μοτίβο λεκτικής επικοινωνίας, εξαιτίας της μεγάλης επίδρασης που έχει η τεχνολογία στην καθημερινότητα τους. Το λεξιλόγιο τους χαρακτηρίζεται από πολλές συντομεύσεις, αρκετά δάνεια από άλλες γλώσσες και δυσκολία στην έκφραση με πιο περιφραστικό τρόπο, λόγω της τάσης να επικοινωνούν συντομογραφικά.

 

 

Λέξεις όπως internet, website, sms, selfie και πολλές άλλες, έχουν πια κυριεύσει το λεξιλόγιο όλων σχεδόν των ηλικιών, και κυρίως των νέων. Οι αντίστοιχες τους ελληνικές λέξεις, όταν υπάρχουν, χρησιμοποιούνται όλο και πιο περιορισμένα. Επίσης, στη γραπτή ηλεκτρονική επικοινωνία, πολλοί νέοι χρησιμοποιούν τα λεγόμενα greeklish, γράφοντας στα ελληνικά με λατινικούς χαρακτήρες, για λόγους προσωπικής ευκολίας, ενώ θα μπορούσαν κάλλιστα να γράψουν στα ελληνικά. Παράλληλα, γίνεται χρήση πολλών συντομεύσεων, όπως προαναφέρθηκε, δηλαδή αντί να γράφονται όλες οι λέξεις και οι προτάσεις, επιλέγεται ένας πιο συντομογραφικός και κωδικοποιημένος τρόπος γραπτού λόγου. Ίσως, αυτό το τελευταίο να μην είναι απαραίτητα και τόσο κακό, ωστόσο σε πολλές περιπτώσεις  δείχνει μια λεξιλογική πενία και μια αδυναμία καλύτερης και αποτελεσματικότερης γλωσσικής επικοινωνίας.

Η αρνητική συμβολή των ΜΜΕ σε όλα αυτά είναι πολύ μεγάλη. Καταξιωμένοι δημοσιογράφοι της τηλεόρασης κυρίως, γιατί ευτυχώς ο τύπος και το ραδιόφωνο διατηρούν ακόμη μια καλύτερη ποιότητα στο λόγο και την έκφραση, κάνουν πολλές φορές λανθασμένη χρήση των λέξεων, συντακτικά και εννοιολογικά. Επίσης, χρησιμοποιούν πολλά δάνεια από την αγγλική κυρίως γλώσσα, ενώ θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν κάλλιστα τις αντίστοιχες ελληνικές λέξεις, για να μεταφέρουν τις ίδιες ακριβώς έννοιες. Οι διαφημίσεις επίσης κάνουν και αυτές  μεγάλη χρήση ξενικών λέξεων και εκφράσεων, επειδή είναι περισσότερο της μόδας να εκφραστούν με ξενικούς όρους, ώστε να περάσουν το μήνυμα τους στον καταναλωτή.

Όλα τα προαναφερθέντα επιφέρουν μια αλλοτρίωση στην ελληνική γλώσσα.  Και αν η τελευταία δεν κινδυνεύει με αφανισμό, σίγουρα κινδυνεύει να αλλοιωθεί πολύ περισσότερο στο άμεσο μέλλον. Και στο σημείο αυτό, θα ήθελα να επισημάνω την απουσία της πλειοψηφίας της πνευματικής ηγεσίας της χώρας, σε αυτό το τόσο σοβαρό θέμα. Δυστυχώς, πάρα πολλοί από τους ανθρώπους του πνεύματος παρακολουθούν παθητικά την σταδιακή αλλοίωση και αλλοτρίωση της ελληνικής γλώσσας, σαν να μην συμβαίνει απολύτως τίποτα.  Αλλά, όπως είναι γνωστό, αν κάτι χαρακτηρίζει έναν λαό, πολύ περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, αυτό είναι η γλώσσα του. Και αν κάτι μας κάνει να παραμένουμε και σήμερα Έλληνες, είναι γιατί ακόμη χρησιμοποιούμε τη γλώσσα των προγόνων μας, με όποιες αλλαγές και αν επήλθαν σε αυτή στη διάρκεια των αιώνων.

Οπότε, είναι πολύ σημαντικό να διατηρήσουμε και να περιφρουρήσουμε την μητρική μας γλώσσα από τους αρνητικούς παράγοντες που οδηγούν στην αλλοίωση της. Αυτό συνεπάγεται και μια πιο συνετή χρήση της σημερινής τεχνολογίας και των  τεχνολογικών μέσων, όπως η τηλεόραση. Η τεχνολογία δεν θα πρέπει να συμβάλλει στην αλλοτρίωση της ελληνικής γλώσσας, αλλά  θα πρέπει να αποτελεί μέσο ανάδειξης του μεγαλείου της σε παγκόσμιο επίπεδο.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Επιμέλεια: Τηλέμαχος Αρναούτογλου

Εκπαιδευτικά
Κοινωνικά
Τοπικά