Φέτος, στις 04 Οκτωβρίου 2019, η πόλη της Ξάνθης είχε την μεγάλη τιμή να γιορτάσει τα 100 χρόνια ελευθερίας της και ένταξης της στο Ελληνικό Κράτος. Και μάλιστα, με την παρουσία του ίδιου του Προέδρου της Δημοκρατίας, κυρίου Παυλόπουλου Προκόπη και τη συμμετοχή της Προεδρικής Φρουράς στην επετειακή παρέλαση. Οι παρουσίες αυτές έδωσαν μια λάμψη και αίγλη στις εορταστικές εκδηλώσεις, κάτι που ούτως ή άλλως η πόλη και οι κάτοικοι της το άξιζαν.

Ήταν στις 04 Οκτωβρίου του 1919, όταν ο ελληνικός στρατός με τον Στρατηγό Λεοναρδόπουλο Γεώργιο και την 9^η Μεραρχία εισήλθαν θριαμβευτικά στη Ξάνθη, υψώνοντας την ελληνική σημαία στο δημαρχείο και το ρολόι της κεντρικής πλατείας. Επικεφαλής των στρατευμάτων ήταν ο Ξανθιώτης υπολοχαγός του Μηχανικού, Λαδάς Γαβριήλ. Η παρουσία αυτή των ελληνικών δυνάμεων έδωσε λήξη στη  βουλγαρική κατοχή της πόλης. Τόσο οι χριστιανοί όσο και οι μουσουλμάνοι κάτοικοι υποδεχτήκαν με ενθουσιασμό τους απελευθερωτές τους. Οι δε τελευταίοι καθαίρεσαν τον μουφτή που είχαν ορίσει οι Βούλγαροι Κατακτητές και αιτήθηκαν να υπαχθούν και εκείνοι υπό την ελληνική διοίκηση.

Από την ημερομηνία αυτή και έπειτα, η Ξάνθη αποτελεί  πλέον επίσημα  μέρος του Ελληνικού Κράτους, ύστερα από συνολικά 544 έτη κατοχής από Τούρκους και Βούλγαρους.

Η Ξάνθη είναι μια πόλη με μακραίωνη ιστορία. Η περιοχή όπου βρίσκεται πρωτοκατοικήθηκε από τη Νεολιθική Εποχή. Στο μακρινό παρελθόν, αναφερόταν ως Ξάνθεια. Με αυτό το όνομα  την αναφέρει  σε ένα από τα κείμενα του ο γνωστός Έλληνας ιστορικός, φιλόσοφος, και γεωγράφος του 1^ου αιώνα π.Χ. Στράβων. Επίσης, αναφέρεται ως Ξάνθεια και το 879 μ.Χ., όταν  ο επίσκοπος  Γεώργιος συμμετείχε στη Δ’ Σύνοδο της Κωνσταντινούπολης, ως επίσκοπος Ξάνθειας.

Σε σχέση με την προέλευση του ονόματος της πόλης, υπάρχουν δύο απόψεις: Η πρώτη λέει ότι το όνομα προήλθε από την Ξάνθη, που σύμφωνα με την μυθολογία ήταν μια από τις κόρες του Ωκεανού και της Τηθύος. Η δεύτερη λέει ότι το όνομα προήλθε από την αμαζόνα Ξάνθη, που βασίλευε κάποτε στη περιοχή αυτή της Θράκης.

Η Ξάνθη γνώρισε ιδιαίτερη ανάπτυξη και ακμή, όταν ξεκίνησε η καλλιέργεια του καπνού τον 17^ο αιώνα. Ιδιαίτερα από το 1850 και μετά, και έχοντας ήδη αποκτήσει διεθνή φήμη, ως κέντρο παραγωγής και εμπορίας του ανατολικού καπνού, η Ξάνθη θα γνωρίσει μια χρυσή εποχή. Οι μεγάλες οικογένειες των καπνεμπόρων της πόλης, μέσω των επιχειρηματικών τους συναλλαγών και με το εξωτερικό, θα φέρουν  πολλές επιρροές από την Ευρώπη, καθιστώντας την σταδιακά μια κοσμοπολίτικη ακριτική πόλη, γεμάτη με θέατρα και λέσχες, μια πόλη που συνδυάζει διαφορετικά πολιτισμικά χρώματα και διαθέσεις.

Παράλληλα, η ύπαρξη διαφορετικών θρησκειών, με κυρίαρχες τον Χριστιανισμό και τον Μουσουλμανισμό, θα δώσουν και έναν τόνο διαθρησκευτικότητας. Αυτό θα προσφέρει πολλαπλά οφέλη στα μέλη των δύο μεγάλων θρησκευτικών κοινοτήτων, με κύριο όφελος την αρμονική συνύπαρξη.

 Η Ξάνθη λοιπόν του 19^ου αιώνα θα αποτελέσει μεγάλο πολυπολιτισμικό κέντρο και σημείο αναφοράς, τόσο εγχώρια όσο και στο εξωτερικό. Το πάντρεμα Ανατολής και Δύσης θα της προσδώσει μια πολυμορφία, που διαφαίνεται σήμερα κυρίως στην αρχιτεκτονική των οικημάτων της Παλιάς Πόλης.

Η τωρινή Ξάνθη, αν και δεν αποτελεί πλέον το μεγάλο και ακμάζων κέντρο καπνού του παρελθόντος, συνεχίζει ωστόσο να έχει μια σημαντική  πολιτιστική παρουσία.  Πλήθος αξιόλογων φορέων όπως το ΠΑΚΕΘΡΑ, η ΦΕΞ, το Ίδρυμα Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης αλλά και πολλοί σύλλογοι προσθέτουν την ψηφίδα τους στο πλούσιο πολιτιστικό μωσαϊκό της Ξάνθης, καθιστώντας την και πάλι σημείο αναφοράς. Σπουδαίοι θεσμοί, όπως οι Θρακικές Λαογραφικές Γιορτές και οι Γιορτές Παλιάς Πόλης αποτελούν πόλο έλξης χιλιάδων επισκεπτών κάθε χρόνο. Παρέχοντας έτσι μια δυνατότητα γνωριμίας με αυτή την τόσο σημαντική πόλη της Θράκης.

Έχοντας κατοικήσει στη Ξάνθη για περίπου μια δεκαετία, και έχοντας βιώσει αυτή την  πολυπολιτισμική της διάσταση, θεώρησα υποχρέωση μου να πω και εγώ λίγα λόγια για την μεγάλη αρχόντισσα της Θράκης. Διότι, η Ξάνθη είναι στα αλήθεια μια σπουδαία πόλη. Η οποία θα συνεχίσει να παραδίδει μαθήματα υψηλού πολιτισμού αλλά και ανοχής στη διαφορετικότητα για πολύ καιρό ακόμη.