«Ο πολιτισμός δεν κληρονομείται, κατακτάται.» (Αντρέ Μαλρό από τον «Φόρο τιμής προς την Ελλάδα» 1959) Γράφει ο Θανάσης Μουσόπουλος

 

  Τα τελευταία χρόνια γίνονται πολλές συζητήσεις για τα αρχαία που έρχονται στο φως τυχαία ή λόγω έργων (όπως η Εγνατία παλιότερα  ή το Μετρό της Θεσσαλονίκης). Πολύ πιθανόν να μη γίνονταν ανασκαφές για του τόπους αυτούς. Έτσι, οι εργασίες έχουν παράπλευρες ωφέλειες, που δεν μπορούμε να παραβλέψουμε. Ένα μεγάλο κεφάλαιο του νεοελληνικού κράτους και πολιτισμού είναι η αξιοποίηση και προβολή των αρχαιοτήτων. Παραπέμπω στις σοφές και προδρομικές απόψεις του Δημήτρη Γληνού σχετικά με τα θέματα αυτά.

  Θα σταθώ στο θέμα που γεννήθηκε τα τελευταία χρόνια στη Θεσσαλονίκη, με την κατασκευή του Μητροπολιτικού σιδηροδρόμου - ένα απαραίτητο και μεγαλόπνοο έργο της συμβασιλεύουσας και συμπρωτεύουσας.

  Αναφέρομαι στα ευρήματα του σταθμού Βενιζέλου, για τα οποία γίνεται συζήτηση για τη μεταφορά τους για να  προχωρήσει το έργο. Όσο καθυστερούμε τη νύφη την πληρώνει ο ελληνικός λαός…

  Παραθέτω, όμως,  αποσπάσματα από κείμενα ειδικών για τις αρχαιότητες αυτές.

   «Μοναδικές αρχαιότητες, οι δύο κεντρικές οδικές αρτηρίες της πόλης, ο decumanus maximus και ο cardo με το μνημειακό τετράπυλο στη διασταύρωσή τους, με μαγαζιά γύρω τους, τμήμα πλατείας και πολλά ακόμα κτίσματα (4ος-9ος αι. μ.Χ.), συνολικού εμβαδού 1500τμ. αποκαλύφθηκαν στον σταθμό Βενιζέλου. Τεκμηριώνουν τη δομή́ της βυζαντινής πόλης και τον σημαντικό ρόλο που έπαιξε η Θεσσαλονίκη στους συγκεκριμένους αιώνες ως πολιτικό και πολιτισμικό κέντρο. Όμοιά τους δεν σώζονται σε καμιά πόλη με βυζαντινό παρελθόν, ούτε στην ίδια την Κωνσταντινούπολη».

«Πρόκειται για μια άγνωστη εποχή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Το εύρημα δεν είναι απλώς σπουδαίο για τη Θεσσαλονίκη, αλλά μοναδικό για όλη την υφήλιο», επισήμανε ο Δημήτρης Αθανασούλης, βυζαντινολόγος και προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, συμπληρώνοντας ότι “είναι η σημαντικότερη ανασκαφή στην Ελλάδα μετά την ανεύρεση του τάφου του Φιλίππου”.

 «Στην καρδιά της βυζαντινής Θεσσαλονίκης, έχει εντοπιστεί η πλακόστρωτη μέση οδός ή λεωφόρος των βυζαντινών χρόνων, που σώζεται σε πολύ καλή κατάσταση σε μήκος περίπου 75 μέτρων κάτω από τη σημερινή Εγνατία, καθώς και η διασταύρωσή της με τον μαρμαρόστρωτο cardo, που βρίσκεται στην κατεύθυνση της σημερινής οδού Βενιζέλου. Πρόκειται για ένα ιστορικό σταυροδρόμι που επιβιώνει εδώ και 16 αιώνες, ενώ μεταξύ των ευρημάτων ξεχωρίζουν τμήματα των δημοσίων κτιρίων που στέγαζαν εμπορικές χρήσεις, κυρίως αργυροχρυσοχοΐας (όπως ακριβώς και σήμερα, δηλώνοντας τη διαχρονία της περιοχής) και του εντυπωσιακού τετράπυλου, που σηματοδοτούσε τη διασταύρωση».

  Αν οι αρχαιότητες αυτές αναδειχτούν και αξιοποιηθούν, η Θεσσαλονίκη θα αναδειχθεί - όπως της αξίζει, άλλωστε - σε πραγματική συμβασιλεύουσα της Βυζαντινής και συμπρωτεύουσα  της  νεοελληνικής  πραγματικότητας.

 

 Διαισθάνομαι - και μπορεί να κάνω λάθος - ότι αυτή είναι μια αιτία των χρονοτριβών. Από τη μια μέρα στην άλλη ανατρέπεται ο «τουριστικός» χάρτης της χώρας. Μου θυμίζει την Πομπηία, μια ιταλική πόλη που στις 24 Αυγούστου του 79 μ.Χ., μετά από μια φοβερή έκρηξη του Βεζούβιου, ένα τεράστιο κύμα από στάχτη έθαψε, μέσα σε λίγες ώρες, την εύθυμη, σπάταλη και πανέμορφη ρωμαϊκή πόλη.

  Η παλαιά πόλη είχε ξεχαστεί και κανείς δεν ήξερε την ύπαρξή της. Πρώτη ανακάλυψη τμήματος της Πομπηίας έγινε το 1592, τυχαία, κατά τις εργασίες για την κατασκευή του υπόγειου υδραγωγείου της πόλης Τόρε Ανουντσιάτα που βρίσκεται εκεί κοντά. Τότε βρέθηκαν πολλά σημαντικά αντικείμενα, που μαζί με όσα ανακάλυψαν σε κατοπινές ανασκαφές αποτελούν σήμερα έναν πραγματικό θησαυρό τέχνης. Οι ανασκαφές έφεραν την Πομπηία ζωντανή στα μάτια μας, αποκαλύπτοντας πολλές λεπτομέρειες της καθημερινότητας των κατοίκων της.

  Σήμερα η Πομπηία είναι ένας δημοφιλής τουριστικός προορισμός για πάνω από 250 χρόνια. Προσελκύει σχεδόν 2,6 εκατομμύρια επισκέπτες ετησίως, καθιστώντας το ένα από τα πιο δημοφιλή τουριστικά αξιοθέατα στην Ιταλία.

*

  Ως έλληνες και ελληνίδες οφείλουμε να ακούσουμε τον Αντρέ Μαλρό: «Ο πολιτισμός δεν κληρονομείται, κατακτάται».

ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ

ΞΑΝΘΗ, 1 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2021

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Επιμέλεια: Τηλέμαχος Αρναούτογλου

Κοινωνικά
Πολιτιστικά
Τοπικά