του Θανάση Μουσόπουλου

ΕΙΣΗΓΗΣΗ 29 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2025 - ΞΑΝΘΗ

Η  Έλενα Ψαραλίδου ανήκει στη χορεία των εκλεκτών της Ξάνθης ποιητών.  Η τελευταία της ποιητική συλλογή με τον τίτλο «Μαύρη  Μύγα» μας έχει συγκεντρώσει στον πεφιλημένο χώρο της ΦΕΞ στα πλαίσια των Συμπαντικών Διαδρομών. Αισθάνομαι ευγνώμων για την συμμετοχή μου στις ποιητικές αυτές  διαδρομές - Συγχαίρω τον εκλεκτό οργανωτή του Λογοτεχνικού Φεστιβάλ Όψεις του Φανταστικού  κ. Σωτήρχο στη Μακεδονία και Θράκη.

Όπως έχω γράψει στο παρελθόν:

«Μέσα στη μεγάλη σειρά των ξανθιωτών και ξανθιωτισσών δημιουργών, ξεχωριστή θέση κατέχουν τα διαβατάρικα πουλιά της Ξάνθης, που πέταξαν σε άλλες φωλιές, αλλά δεν ξεχνούν τη γενέτειρά του και στη ζωή και στο έργο τους».

Ένα εργοβιογραφικό σημείωμα θα παρουσιάσουμε στην αρχή, προτού προσεγγίσουμε την ποίησή της.

Η  Έλενα Ψαραλίδου - Φιλιππιτζή γεννήθηκε το 1961 στην Ξάνθη και ζει από το 1987 στο Βόλο. Σπούδασε νομικά στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και  έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στον τομέα Διεθνών Σπουδών και Ευρωπαϊκού Δικαίου του ιδίου Πανεπιστημίου, εργάσθηκε  ως Δικηγόρος και  διαπιστεύθηκε ως  διαμεσολαβήτρια.

Γράφει ποίηση , ταξιδιωτικά , δοκίμια. Συνεργάσθηκε με λογοτεχνικά περιοδικά και τον τοπικό τύπο.

Συμμετείχε και διακρίθηκε σε διεθνείς ποιητικούς διαγωνισμούς και διεθνή συνέδρια. Στον διεθνή διαγωνισμό έτους 2009  POETES DE LA CITE’ , με έδρα την Γενεύη της Ελβετίας , στην κατηγορία Ελεύθερου στίχου , έλαβε το Β΄ βραβείο με το ποίημα «Μήδεια» (Madee) σε μετάφραση της Ελένης Σεφεριάδου-Πρίντζου. Στον  πανελλήνιο  διαγωνισμό του περιοδικού ΥΦΟΣ  του έτους 2008 έλαβε το δεύτερο βραβείο στην κατηγορία ταξιδιωτικού δοκιμίου. Στα «Σικελιανά  2005» στην κατηγορία Μεγάλης Ποιητικής Συλλογής, έλαβε το Β΄ βραβείο. Στο διεθνή διαγωνισμό ελληνόφωνης ποίησης του Μονάχου το έτος 2003 με θέμα «Ελιά, σύμβολο ειρήνης και πολιτισμού» έλαβε το τρίτο βραβείο. Ποιήματά της μεταφράστηκαν στα Γαλλικά, Αγγλικά , Ιταλικά , Αραβικά , Αλβανικά, Ινδικά και Ισπανικά.

 Δημιούργησε την ομάδα προφορικής ποίησης Volos  Poetry  Slam  το 2010 με την οποία κάνουν θεματικές ποιητικές δράσεις σε χώρους της καθημερινής ζωής με ποιήματα που γράφουν πάνω στη θετική άποψη και πράξη για τη ζωή. Είναι σύζυγος, μητέρα δύο αγοριών και γιαγιά πέντε  εγγονών.

Πολλές φορές είχα την χαρά να ασχοληθώ με την ποίησή της Έλενας. Όπως έχω πει και γράψει: «Η ποίηση της Έλενας Ψαραλίδου είναι ένας ευαίσθητος παλμογράφος της εποχής μας, που με καθαρά ποιητική γλώσσα και μέσα μας «κοινωνεί» τα σεπτά δώρα του λόγου. Να πω κάτι για την οποία τη θαυμάζω: την ποίηση την κοινωνεί μαζί με άλλες ιέρειες και ιερείς της ποίησης στην κοινωνία του Βόλου. Ζηλεύω…».

Θα επιχειρήσουμε ένα περίπατο στις ως τώρα ποιητικές συλλογές της.

1.    ΤΟ ΡΙΓΟΣ ΤΩΝ ΦΥΛΛΩΝ , εκδόσεις Πλέθρον, 1997.

Το 1997 εμφανίστηκε στο ποιητικό Πάνθεον με τη συλλογή “Το Ρίγος των Φύλλων”. Τότε σε βιβλιοκριτικό σημείωμά μου έγραφα: 'Η Έλενα Ψαραλίδου μεταδίδει το ρίγος μικρών και ευαίσθητων συγκινήσεων, “καρφώνοντας” τις λέξεις με το βλέμμα ποιητή' και κατέληγα ότι 'η κοινωνία και ο κοινωνικός άνθρωπος παραφυλάει, πίσω από τα φύλλα που ριγούν. Ένα παιχνίδι ισορροπιών, αγάπης, αναζήτησης'.

Η έμπνευση (σελ. 67)

Φωνή παιδιού διασχίζει τη σιωπή. / Ο τζίτζικας μετρά στιγμές φωτός. / Η έμπνευση, σαν τριανταφυλλιά, / Ετοιμάζει το Αύριο. / Προσφέροντας την Ομορφιά ανθίζει / Με την ανάσα των ψυχών.

2.ΤΗΣ ΑΘΕΑΤΗΣ ΣΕΛΗΝΗΣ / FACE INVISIBLE , δίγλωσση έκδοση στα Ελληνικά και Γαλλικά, εκδόσεις Νησίδες, 2005.

Το 2005 έχουμε τη δεύτερη συλλογή της με τίτλο “Της αθέατης σελήνης”. Στην εξαίρετη δεύτερη συλλογή επιβεβαιώνεται αυτό που διέβλεπα στην πρώτη. Προσγείωση στον κόσμο τούτο και κοινωνικότητα. Από το μέσα στο έξω.

3.ΑΦΗ ΣΚΙΩΝ, εκδόσεις Νησίδες, 2007

Ταξίδι ανάμεσα στο φως και στο σκότος, ανάμεσα στη μέρα και στη νύχτα, βέβαια. Το ζητούμενο είναι, αυτό που συνδέει, που δένει κατά έναν προσωκρατικό τρόπο, το ωραίο με το καίριο.

Κραυγή αγριμιού (σελ. 27)

Ακούω τη φωνή σου / να με καλεί / να με υπνωτίζει / αρχέγονη, αναπότρεπτη / κραυγή αγριμιού / και η περίοδος της θήρας / τώρα αρχίζει

4. TΟUCHE D’OMBRES  στα γαλλικά, Βόλος 2007.

5.ΣΩΜΑΤΑ ΛΟΓΙΑ., εκδόσεις Γαβριηλίδη, 2008.

Αρχαίος λόγος (σελ. 15)

Βαθιά μιλήσαμε / Ανάβλυσε ο λόγος από αρχαίες νερομάνες / υπόκωφα έτριξαν θεμέλια / ενώ της άνοιξης πουλιά ανέμελα φτεροκοπούσαν / Λέξεις υγρές από τις τρικυμίες των νυκτών / στεγνώνουν στο κοχύλι των κορμιών / Μιλήσαμε μετακινώντας βράχους / κύλησαν πέτρες / πνεύματα του βουνού ξυπνήσανε / και μας κυνήγησαν / Τότε φανερωθήκαμε / αληθινοί / τότε τρομάξαμε.

6.CORPES ET  PAROLES στα γαλλικά, Βόλος, 2008.

7.ΘΥΜΗΤΑΡΙ  ΟΠΩΣ ΕΡΗΜΟΝΑΥΤΗ,  Βόλος, 2014

ΑΜΟΙΡΑΣΤΟ

Ξύπνησα γεμάτη αγάπη κι αίματα / από ποιήματα αγέννητα

Τον ύπνο σκούπισα που δάκρυσε. / Το χάδι σπάραξε στο χέρι μου, / βαθύ σημάδι / Το χάδι που δεν χάρισα, κάψιμο μοιάζει.

Άγρυπνος μέσα στο βράδυ / τυλίγομαι σκοτάδι / Σφίγγεται γύρω στο λαιμό / αμοίραστο το χάδι.

8. Η ΑΛΛΗ ΘέΑ, εκδόσεις Δρόμων, 2022

Για τη νέα της συλλογή, που ήδη παρουσιάστηκε με πολλή επιτυχία στον Βόλο, η Έλενα σημειώνει: «Πρόκειται για μία ποιητική συλλογή, που είναι η έκτη στη σειρά, αν εξαιρέσουμε τις δύο μεταφρασμένες στα γαλλικά, με την οποία φιλοδοξώ να δώσω μία άλλη θέα στα πράγματα», προσθέτοντας: «Είναι αυτός ο κόσμος ο πνευματικός, ο οποίος μας περιβάλλει και είμαστε κομμάτι του και είναι πάρα πολύ σημαντικό να ζούμε βιώνοντας την άλλη θέα των πραγμάτων. Αυτό δίνει έναν πλούτο στη ζωή και βοηθάει την επικοινωνία των ανθρώπων».

Το 2021 την παρακάλεσα να μου στείλει κάποια ποιήματα για τη σειρά των άρθρων μου «Ποιήματα Εποχής». Μου έστειλε τρία. Το ένα από τα ποιήματα είναι το χαρακτηριστικό:

Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ

Η ποίηση δρόμος που περνά / Πίσω απ΄ το μάτι που κοιτά / Σ΄ αυτήν ποτίζεται η μιλιά  / Η σκέψη γίνεται καρδιά / Όπως  ανθίζουν τα πουλιά / Εκείνο που με ξεπερνά / Σιμώνει και με συναντά

*

     Η ποίηση της Έλενας Ψαραλίδου – το επαναλαμβάνω -  είναι ένας ευαίσθητος παλμογράφος της εποχής μας.

  Η ίδια δεν επαναλαμβάνεται. Ανανεώνεται – αναστοχάζεται ποιητικά.  Και, έτσι, φτάνουμε στη σύγχρονη πτήση της Έλενας με τη «Μαύρη Μύγα». Μου θύμισε την κοινωνική δημιουργία του Αριστοφάνη με τους Όρνιθες, τις Νεφέλες και τα άλλα ιπτάμενα μεγαθήριά του.

  Η παρουσιαζόμενη στη γενέτειρά της συλλογή – θεωρώ ότι είναι η πιο σύνθετη και ρηξικέλευθη δουλειά της.

  Μια  επιλογή από στίχους της συλλογής φρονώ θα επιβεβαιώσουν αυτή τη θέση μου, καθώς και τους θεματικούς άξονες της δημιουργίας της:

·       Στο παραθύρι τραγούδησε ένα κοτσύφι, / το βιβλίο του κόσμου διαβάζοντας

·       Να γράψω το ομορφότερο λουλούδι / Ποίημα στον άνθρωπο που έγινε νεκρός / πριν να πεθάνει ..

·       Εμένα με έσωσαν τα θαύματα / Εκείνα του μικρού παιδιού τα γράμματα / Αγάπη φέραν στη ζωή μου

·       Αντί πολέμου μάχες, αγώνες να / ετοιμάζω, προπονητής, τον εαυτό μου / να γυμνάζω: Συνέχισε, μικρέ, καλά

πηγαίνεις!

·       Το θείο υλικό, ο χρόνος, μας / χαρίζεται για να χαρίσουμε κι εμείς / στους άλλους, δώρο, την ύπαρξη μας / Με τη χαρά του σκύλου που τρίβεται

·       Το σύμπαν στροβιλίζεται γύρω από τη / μέση σου, μια αδιόρατη κίνηση / αλλάζει την τροχιά των πλανητών, ο / ήλιος τρεμουλιάζει, ολόγιομη σελήνη / ανατέλλει μια κίνηση στη μέση σου..

·       Το ίδιο φως, εσύ κι εγώ , παίζει τους / ρόλους του σε οθόνες του εγκόσμιου, / σ’ αυτό που λέγεται παρόν, / εσύ και μέλλον..

·       Στάζει η κλεψύδρα χρόνου ράκη / Αυτά που άφησα στην άκρη δεν με / Ξεχάσαν, όρνια γίναν και με σπαράξαν.

*

 Το τελευταίο ποίημα της νέας συλλογής, θα μου επιτρέψετε -  κλείνοντας – ολόκληρο να παραθέσω.

ΑΝ

ΑΝ-θρωποι , ναυάγια άψογα

διατηρημένα σε ειδικές συνθήκες

βυθού , γίνονται αντικείμενο

παρατήρησης ιχθύων και μαλακίων

μέσα από σκάφανδρα διαπολιτισμού

Πρόκειται για το είδος που

εξαφανίστηκε όταν κύματα μίσους

άλωσαν της αγάπης τους ωκεανούς,

τότε που οι πάγοι έλιωσαν κάτω από

κύματα καπιταλισμού ακρατούς

Έφηβα όνειρα αύτανδρα

καταποντίστηκαν

Εξουσίας φαντάσματα από τη λάσπη

αναδύθηκαν

 

Οι σκέψεις των ανθρώπων

καταλήφθηκαν

Στέγνωσαν οι καρδιές, εγκαταλείφθηκαν

Ένα παιδί γεννήθηκε,

άνθος στραμμένο στην πηγή,

ο κόσμος συγκλονίστηκε

Τα μάτια υψώθηκαν στην ανατολή,

έτοιμα πάλι για μια νέα αρχή..

 

ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ

ΞΑΝΘΗ, 29 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2025