Η πρώτη αναβίωση του εθίμου «Ο Καλόγερος της Βιζύης» θα πραγματοποιηθεί στην Ξάνθη το Σάββατο 15 Φεβρουαρίου στο πλαίσιο των Θρακικών Λαογραφικών Εορτών-Ξανθιώτικο Καρναβάλι. Με επίκεντρο τη λαογραφία, οι φετινές Θρακικές Λαογραφικές Εορτές προσφέρουν ένα πολυδιάστατο πρόγραμμα, που αναδεικνύει τα τοπικά έθιμα, τη μουσική και τον χορό, δημιουργώντας ένα ταξίδι γεμάτο ζωντανά χρώματα, ήχους και εικόνες.

Την αναβίωση του δρώμενου, θα προηγηθεί ενημερωτική εκδήλωση-εσπερίδα λαογραφίας, που διοργανώνει ο Δήμος Ξάνθης, σε συνεργασία με το Ίδρυμα Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης, το Λύκειο Ελληνίδων Ξάνθης, τον Σύλλογο Ποντίων Ξάνθης και τη Φιλοπρόοδη Ένωση Ξάνθης, κατά τη διάρκεια της οποίας θα «συστηθεί» ο «Καλόγερος» και η συνοδεία του, ένα έθιμο από τη Βιζύη της Ανατολικής Θράκης,. Η εκδήλωση ενημέρωσης του κοινού θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 14 Φεβρουαρίου στις 6 το απόγευμα , στο Ίδρυμα Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης, Καπναποθήκη «Π», αίθουσα «Βιργινία Τσουδερού».

Εν όψει της αναβίωσης του δρώμενου μίλησαν στην ενημερωτική εκπομπή του Δημοτικού Ραδιοφώνου Ξάνθης η Ευτέρπη Στάντσιου, πρόεδρος του Λυκείου Ελληνίδων Ξάνθης, ο Ανδρέας Ματζάκος, Διευθυντής του Ιδρύματος Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης, ο Απόστολος Τσότσος, πρόεδρος της Φιλοπρόοδης Ένωσης Ξάνθης και η Πηνελόπη Καμπάκη – Βουγιουκλή, Ομότιμη Καθηγήτρια Γλωσσολογίας Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, συστήνοντας το δρώμενο του Καλόγερου της Βιζύης, που θα αναβιώσει με την άριστη συνεργασία πολιτιστικών συλλόγων της Ξάνθης και συγκεκριμένα του ΙΘΤΠ, του Λυκείου Ελληνίδων, της ΦΕΞ, του Συλλόγου Ποντίων, του Συλλόγου Εβριτών και του Χορευτικού Ομίλου Ξάνθης, υπό την καθοδήγηση των χοροδιδασκάλων Κυριάκου Αθανασιάδη και Γιάννη Γκορόγια.

Όπως σημείωσε ο Ανδρέας Ματζάκος, η πρωτοβουλία για την πρόταση της αναβίωσης του δρώμενου στο πλαίσιο των εκδηλώσεων της λαογραφίας των Θρακικών Λαογραφικών Εορτών, ανήκει σε τέσσερις πολιτιστικούς συλλόγους, Λύκειον Ελληνίδων Ξάνθης, ΦΕΞ, Σύλλογος Ποντίων και ΙΘΤΠ, με στόχο οι σύλλογοι να συμβάλουν στον εμπλουτισμό του λαογραφικού περιεχομένου των εκδηλώσεων, αποδεικνύοντας ότι οι σύλλογοι δεν είναι ανταγωνιστικοί μεταξύ τους, αντίθετα μπορούν να συνεργάζονται επ΄ ωφελεία της πόλης και του Δήμου Ξάνθης.

Ο Δήμος Ξάνθης επέλεξε τη συγκεκριμένη πρόταση και οι προετοιμασίες για την αναβίωση του δρώμενου ξεκίνησαν ήδη από το φθινόπωρο, αφού θα συμμετέχουν άνω των 100 ατόμων από τους συλλόγους που συμπράττουν, ενσαρκώνοντας τους βασικούς ρόλους του εθίμου και της συνοδείας.          

Η Πηνελόπη Καμπάκη – Βουγιουκλή παρουσίασε τον Θρακιώτη «Καλόγερο», ένα έθιμο αναφοράς, όπως το χαρακτήρισε, για την παγκόσμια λαογραφία, με την πρώτη καταγραφή να γίνεται το 1888 από τον Γεώργιο Βιζυηνό και να δημοσιεύεται το 1897 σε εφημερίδα προσελκύοντας το ευρωπαϊκό ενδιαφέρον.

Όπως εξήγησε, με αναφορές από την αρχαία Ελλάδα και ξεκινώντας από τον Άγιο Γεώργιο-Βιζύης, το χωριό του Βιζυηνού, θα παρακολουθήσουμε  τον ίδιον να μας περιγράφει αριστοτεχνικά και με λεπτομέρεια ένα-ένα τα πρόσωπα του δρώμενου «Καλόγερος», καθώς και τη συνολική εξέλιξη μέχρι την ολοκλήρωση ενός κύκλου ζωής. Στη συνέχεια και μέσα από ένα ταξίδι στον χωροχρόνο, θα ταξιδέψουμε όλοι μαζί σε διάφορες περιοχές της ενιαίας Θράκης  από το Σκεπαστό και το Σαμμακόβι όπου θα δούμε τους Πιτεράδες, τους Γκαγκλαδες και τους Σεϊμένηδες, το Κιγίκ με τον  Σκυλόμπεη, μέχρι το Ορτακιοϊ, τη Ν. Βύσσα, και τα Βρυσικά με το δρώμενο του Μπέημ για να καταλήξουμε τελικά στην Ξάνθη και στο κάψιμο του Τζάρου.

Από την πλευρά της, η Ευτέρπη Στάντσιου υπενθύμισε ότι το έθιμο του Καλόγερου είχε αναβιώσει το 1996 από το Λύκειο Ελληνίδων Ξάνθης και από τη ΦΕΞ , ωστόσο διευκρίνισε ότι αυτή τη φορά στο πλαίσιο των ΘΛΕ, το δρώμενο θα έχει την αυθεντική του μορφή, όπως ακριβώς γινόταν στα χωριά της Βιζύης, ως ένα θέατρο δρόμου, εκφράζοντας την ευχή και την ελπίδα να υπάρξει συνέχεια και να καθιερωθεί.

Ταυτόχρονα, εξήρε όλους τους συλλόγους για την εξαιρετική και στενή συνεργασία, εκφράζοντας την συγκίνηση, που ένιωσε παρακολουθώντας την τελική πρόβα που πραγματοποιήθηκε την Κυριακή.

Ο Απόστολος Τσότσος εστίασε στο ενδιαφέρον, που υπάρχει να δημιουργηθεί με την αναβίωση του Καλόγερου, ένα νέο brand, που θα ενισχύει τη λαογραφία, καθώς και στην καθολική προσέγγιση του εθίμου, με την λόγια στην ενημερωτική εκδήλωση-εσπερίδα της Παρασκευής και την αναβίωση του δρώμενου το Σάββατο 15 Φεβρουαρίου.

Οι εκδηλώσεις για τη λαογραφία και την παράδοση θα ολοκληρωθούν την Κυριακή 16 Φεβρουαρίου στις 12 το μεσημέρι στην Πλατεία Ελευθερίας, όπου μικροί και μεγάλοι θα αναβιώσουν το έθιμο «Γαϊτανάκι». Ήδη, τα παιδιά της Ξάνθης  υπό την καθοδήγηση συλλόγων εκπαιδεύονται να χορεύουν  για το γαϊτανάκι. Οι μικροί μας φίλοι θα κατασκευάσουν τα δικά τους γαϊτανάκια με υλικά, που προσέφερε ο Δήμος Ξάνθης, τα οποία θα πλημμυρίσουν το κέντρο της πόλης της Ξάνθης. Από την πλατεία Ελευθερίας έως την πλατεία Δημοκρατίας, τα γαϊτανάκια θα  ντύσουν με την πολυχρωμία την Ξάνθη της Αποκριάς.

Στο τέλος του εθίμου, όλα τα γαϊτανάκια θα συγκεντρωθούν στην πλατεία Δημοκρατίας, όπου και θα στηθεί παραδοσιακό γλέντι με τη συνοδεία του μουσικού σχήματος «Μπάντα Τέτοια».

Λίγα λόγια για τον «Καλόγερο της Βιζύης»

Η αναβίωση θα ξεκινήσει το Σάββατο 15 Φεβρουαρίου, στις 6 το απόγευμα από την  Πλατεία Δημοκρατίας με τελικό προορισμό την πλατεία Μητροπόλεως.

Στο δρώμενο θα συμμετάσχουν μέλη των χορευτικών τμημάτων των πολιτιστικών συλλόγων: Λύκειο των Ελληνίδων Ξάνθης, Σύλλογος Εβριτών Ξάνθης, Φιλοπρόοδη Ένωση Ξάνθης και Χορευτικός Όμιλος Ξάνθης. Μαζί με τους συλλόγους συμπράττει το Ίδρυμα Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης. Το έθιμο θα επενδύσει μουσικά το σχήμα παραδοσιακής μουσικής «Μπάντα Τέτοια». Η αναβίωση θα ξεκινήσει στην πλατεία Δημοκρατίας και θα ολοκληρωθεί στην πλατεία Μητροπόλεως στην παλιά πόλη, όπου και θα στηθεί παραδοσιακό γλέντι, ενώνοντας συμβολικά τον χρόνο και τον χώρο, των παλαιών Ξανθιωτών, και των προσφύγων, με το παρόν των σημερινών κατοίκων.

Ο «Καλόγερος», δηλαδή ο καλός γέρος, είναι ένα δρώμενο που παιζόταν στη Βιζύη της Θράκης, τη Δευτέρα της Τυρινής. Στους ρόλους, που δραματοποιούνται από άνδρες, συμπεριλαμβάνονται οι δύο Καλόγεροι, τα Κορίτσια, η Μπάμπω με το εφταμηνίτικο παιδί της, οι Μουντζούρηδες, οι Ζαπτιέδες (χωροφύλακες), ο Κεχαγιάς, κ.ά..

Η πομπή ξεκινάει με τύμπανα και γκάιντες, χορεύουν και παίρνουν για δώρο χρήματα ή κρασί ενώ οι ζαπτιέδες με τις αλυσίδες αρπάζουν όποιον διαβάτη περνάει απελευθερώνοντάς τον μόνο με λύτρα, τα οποία ορίζονται από τους Καλόγερους. Καταλήγουν στην πλατεία όπου στήνεται μια ολόκληρη παράσταση, η οποία στην αρχή χαρακτηρίζεται από ενθουσιασμό και πειράγματα από τα μέλη του θιάσου και μεταξύ τους αλλά και προς τον κόσμο, με αποκορύφωμα τον γάμο του Αρχικαλόγερου και τη δολοφονία του από τον άλλο καλόγερο. Στη συνέχεια όμως και μετά την ανάστασή του σταματάνε όλες οι φωνές και οι φασαρίες και ξεκινάει η άροση μια τελετή σοβαρή και επίσημη, όπου οι Καλόγεροι, με σοβαρότητα ζεύονται το αλέτρι και το σέρνουν, ενώ ο Μουχτάρης σπέρνει και φωνάζει: -Να γίνει δέκα γρόσια το κιλό το στάρι!-Πέντε γρόσια το κιλό η σίκαλη!-Τρία γρόσια το κιλό το κριθάρι!

Οι θεατές φωνάζουν:-Αμήν! Θεέ μου για να φάνε οι φτωχοί! Ναι, Θεέ μου να χορτάσει η φτωχολογιά! Έπειτα πιάνουν τον χορό και γλεντάνε όλοι μαζί έως το βράδυ με μπόλικο κρασί!

Έτσι και στην αναβίωση του δρώμενου, θα προσφερθεί στους συμμετέχοντες κρασί από το Δήμο Ξάνθης.