«Κάνουμε ένα πείραμα ξεφεύγοντας από τα όρια της Ξάνθης. Μια συνηθισμένη διαδρομή, προς την Καβάλα, αλλά με τη μέθοδο: «Εκτελούνται έργα», μια «πινακίδα» που υποχρεωτικά, θα δώσει την άλλη πορεία, θα μας αναγκάσει να λοξοδρομήσουμε»…

Η «πινακίδα» είναι τοποθετημένη στην Εθνική οδό… Είναι μια ευκαιρία να ανακαλύψουμε σημεία, χωριά, μυστικές διαδρομές, επιλογές αλλιώτικες… «προχωρώντας ανορθόδοξα, παράδοξα»…

Μια απλή διαδρομή, που δεν είναι ενταγμένη σε κάποιο τουριστικό πακέτο, καθώς δεν αποτελεί «σημείο» μαζικού τουρισμού, την οποία ο Δημήτρης Γκαγκαλίδης με τις Αλλιώτικες Προτάσεις του, αλλά και η Όμορφη πόλη, αφιερώνουν στους ανθρώπους της καθημερινής μετακίνησης, τους… ευκαιριακούς ταξιδιώτες και αυτούς, του Σαββατοκύριακου…

Βγαίνουμε από την Ξάνθη, όχι όμως προς την έξοδο, αλλά προς… τη Χρύσα, αναζητώντας από την αρχή, τη διαφορετική διαδρομή… Είμαστε, εκεί όπου τον παλιό καιρό τα καπνοχώραφα, πλούσια σε ασβέστιο έκαναν την ποικιλία μπασμά εξαιρετική και τα τσιγάρα, μάρκας «Κιρέτσιλερ», ένα… brand name, που έκανε ξακουστό το χωριό ανακηρύσσοντάς το σε «Βασίλισσα των Καπνών»…

Κάνουμε μια στάση και κοιτούμε τα υπολείμματα από τα ασβεστοκάμινα και τα λατομεία…

Κατεβαίνοντας προς την κύρια διαδρομή ο οδηγός μας «δίνει το στίγμα», ότι στην παλιά Μορσίνη, στα όρια με την παλιά Χρυσά, υπάρχει ένα καλοδιατηρημένο, πέτρινο τμήμα της Via Egnatia, ακόμα πιο εντυπωσιακό και καλοσυντηρημένο, από άλλα αντίστοιχα «χνάρια» στην Καβάλα, ή την Αλεξανδρούπολη…

Από την παλιά Μορσίνη και μέσω Ευμοίρου κατεβαίνουμε στη βιομηχανική περιοχή, περνάμε από τον συνοικισμό των παλιννοστούντων και μπαίνουμε στο Πετροχώρι. Συνήθως περνάμε από έξω, αλλά η αλλιώτικη ματιά αλλά και η… «πινακίδα», σχεδόν, το επιβάλει… Ένας όμορφος οικισμός, που ίσως και να τον αδικεί το όνομά του, μεγάλος, όμορφος, «και με τις περισσότερες σημαίες που υπάρχουν σε έναν κατοικημένο τόπο, ίσως εξαιτίας του παρακείμενου Στρατοπέδου», σημειώνει…

Συνεχίζοντας θα αφήσουμε την κύρια οδό που περνά έξω από το Μικρό και το Μεγάλο Τύμπανο και θα πάμε όπως παλιά με το ΚΤΕΛ, στο σημείο όπου ο εισπράκτορας για όσους θυμούνται έλεγχε τα εισιτήρια των επιβατών… Ανάμεσα στο Μικρό και το Μεγάλο Τύμπανο μπορούμε να κατευθυνθούμε βόρεια προς τους οικισμούς Αγέλη και Σεμέλη, δυο παραδοσιακά χωριά που κατοικούνται από μουσουλμάνους, κυρίως, στους πρόποδες του βουνού…

Στο Μεγάλο Τύμπανο ανάβουμε ένα κεράκι στον Άγιο Δημήτριο. Είναι όμορφα εδώ… Συνεχίζουμε.

Οι Τοξότες είναι δίπλα στον δρόμο και αποτελεί μια ιδανική στάση για παραδοσιακό ποντιακό πρωινό -τα φημισμένα πιροσκί- και καφεδάκι στο σιδηροδρομικό σταθμό, στον ίσκιο των δέντρων… «Οι σιδηροδρομικοί σταθμοί στη βόρεια Ελλάδα είναι ιδιαίτεροι, σε γαλλική αρχιτεκτονική, που δένουν αρμονικά με το περιβάλλον: η όμορφη ώχρα, τα κτίσματα, οι κεραμιδένιες στέγες, τα δεντράκια και τα πεζοδρόμια, συνθέτουν μια όμορφη ατμόσφαιρα, στέλνοντάς μας κατευθείαν στο παρελθόν».

Στα βορειανατολικά, βρίσκουμε και τον παλιό οικισμό των Τοξοτών, η αρχή του σηματοδοτείται από το παλιό δημοτικό σχολείο… «Τα τελευταία χρόνια γίνεται προσπάθεια ανάδειξης της περιοχής μετά και τη δημιουργία ενός ξενώνα που αναβιώνει σε μια παλιά φάρμα διατηρώντας όλα τα “σημάδια” της παραδοσιακή αγροτικής ενασχόλησης: οινοποιείο, πατητήρι, στάβλο».

Αφήνοντας τους Τοξότες, είναι η γέφυρα του Νέστου, το γεωγραφικό όριο ανάμεσα σε Ξάνθη και Καβάλα, αλλά και Θράκης και Μακεδονίας… Μια υπέροχη φυσιολατρική διαδρομή, βατή, μας περιμένει, εκεί, όπου τελειώνει το ανάχωμα, παράλληλα με το ποτάμι, προς τα νότια. «Μια εκπληκτικής ομορφιάς διαδρομή που θα τη δούμε και σε διάφορες καρτ ποστάλ, με τα πανύψηλα δέντρα, στις δυο πλευρές, με τα κλαδιά τους να ενώνονται δημιουργώντας μια φυσική αλέα»…

Είμαστε ήδη στην περιφερειακή ενότητα της Καβάλας. Πρώτος σταθμός, ο… Παράδεισος. «Είναι περισσότερο γνωστός για τις πηγές του καθώς τροφοδοτεί ακόμα κι ένα τμήμα της Ξάνθης», επισημαίνει ο ξεναγός μας καλώντας μας να πιούμε το καφεδάκι μας εκεί, όπου τα νερά αναβλύζουν απ’ τη γη, ενώ υδρόβια φυτά «ενισχύουν» το στοιχείο, συνθέτοντας ένα γαλήνιο τοπίο…

«Ο Παράδεισος είναι ένα σημείο που μπορούμε να ανεβούμε από εύκολα μονοπάτια και να δούμε τον Νέστο από την απέναντι μεριά από τον χώρο αναψυχής της Γαλάνης. Όλη η απέναντι περιοχή, οι σπηλιές και ο εντυπωσιακός γκρεμός μπορεί να προσεγγιστεί από τον Παράδεισο», διαγράφει τη νέα διαδρομή...

Στον Παράδεισο είναι και το κατασκηνωτικό κέντρο των Προσκόπων στο παλιό δημοτικό σχολείο και παλιά υπήρχαν και ιχθυοκαλλιέργειες πέστροφας, που τότε πωλούνταν στον δρόμο… Εκεί βλέπουμε και την ξύλινη μπάρα, που στο παρελθόν αποτελούσε σημάδι υποδοχής για τα λεωφορεία που έρχονταν από Κομοτηνή και Αλεξανδρούπολη…

Τώρα, πάμε στο Διαλεκτό. Στα πρώτα του μέτρα, το εκκλησάκι της Αγιά Μαρίνας, μέσα σε ένα όμορφο τοπίο: δέντρα, ένα κιόσκι, παγκάκια -μια ιδανική στάση για τον ταξιδιώτη… Το χωριό είναι γνωστό όμως για τα αμπέλια του και το οινοποιείο Κελάρι Διαλεκτό του κ. Αποστολίδη…

Συνεχίζουμε σε ένα αθέατο, όσο και εντυπωσιακό κομμάτι της διαδρομής. Την Αβραμυλιά «ένα χωριό “χάρμα οφθαλμών”», λέει ο Δημήτρης Γκαγκαλίδης - «Η έδρα στοχασμών του Θανάση Μουσόπουλου», ενημερώνει η Κυριακή Οικονόμου και εμείς κοιτάμε το… πλήθος από τα δεντράκια με τους ασβεστωμένους τους κορμούς να μας υποδέχονται, προχωράμε στην πλατεία του -όμορφη- και στο εκκλησάκι των Ταξιαρχών και μαθαίνουμε για την προσπάθεια μετατροπής του δημοτικού σχολείου σε μουσείο Προσφυγικού Ελληνισμού…

Εκεί έχουμε τη δυνατότητα να επισκεφθούμε το εργαστήρι σύγχρονης κεραμικής του, διεθνούς φήμης, καλλιτέχνη Κώστα Καρακίτσου, με εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό και συνεχείς παρουσίες στο Φεστιβάλ Καβάλας «Cosmopolis». Στεκόμαστε στις ψηλόλιγνες γυναικείες φιγούρες του καλλιτέχνη, που αποδίδει με έναν ιδιαίτερο τρόπο την ζωή(γυναίκα) του ανθρώπου και τη σύνδεση της γης με τον ουρανό- Θεό.

Στην Αβραμυλιά θα βρούμε κατάλυμα, γιατί σίγουρα δε θα μας φτάσει μόνον ένα.. πέρασμα…

Συνεχίζουμε, όμως στο Λιθοχώρι, που θα μας οδηγήσει στον Παλιό Ξεριά, «το χωριό με την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου και με ιστορία» που οι κάτοικοι το άφησαν, εκεί στα 1876 και μετέφεραν τις ζωές τους δίπλα στον δρόμο, στον Νέο Ξεριά δημιουργώντας έναν οικισμό μεγάλο, με ζωντάνια, απ’ όπου προχωρώντας προς τα χωράφια, θα βρούμε τη λίμνη των Χρωμάτων. Υπέροχα! Μια λίμνη που τα νερά της χρωματίζονται ανάλογα με την ώρα, τον χρόνο, την… συγκυρία. Μπορούμε να την απολαύσουμε, ανεβαίνοντας στο εκκλησάκι των Ταξιαρχών. Θέα πανοραμική, σημείο για πικνίκ και ένα δρομολόγιο μέσα στη φύση…

Είμαστε, τώρα, στη διασταύρωση της Χρυσούπολης. Παλιά είχε ένα καφενείο παραδοσιακό, σήμερα βρίσκουμε τον Συνεταιρισμό Μελιού Θάσου… Σ’ αυτόν τον διαχρονικό κόμβο της περιοχής, μπορούμε να επιλέξουμε ορεινές διαδρομές προς τη Ζαρκαδιά ή… να πάμε νότια, προς Χρυσούπολη και θάλασσα… Ας πάμε θάλασσα.

Συνεχίζουμε στη Γραβούνα, που είναι, όπως λέει, ο Δημήτρης Γκαγκαλίδης «στέκι» για καλό φαγητό. Μέσα, επισκεπτόμαστε τον Ναό της Παναγίας, πριν πάρουμε τους παράδρομους, στους οποίους μας κατευθύνει ο οδηγός μας, σε αυτό που λέμε «παραεγνατία»: Είμαστε στο ξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής και δε λέμε να φύγουμε καθώς βρίσκεται σε ένα εξαιρετικής ομορφιάς σημείο, μια αυλή με πλατάνια και νερά… Ηρεμία.

Προχωράμε ανανεωμένοι, μέσα από την Πέρνη, το χωριό του αμπελιού και του τσίπουρου, με τα ρακοκάζανα και την ιστορία τους και με τα ζυμωμένα σταφύλια να μοσχοβολούν κοντά στο Φθινόπωρο (θα ξανάρθουμε…).

Ύστερα, είναι η Πετροπηγή, που για τα σχολεία της ευρύτερης περιοχής αποτελεί εκπαιδευτικό σημείο, καθώς διαθέτει το Αγροτικό μουσείο, «με σημαντικά εκθέματα από την αγροτική ζωή των κατοίκων», επισημαίνει. Αλλά και το χωριό, μέσα στα πλατάνια…

Το ίδιο εντυπωσιακό είναι και το Ποντολίβαδο, που «διαιρείται» σε Άνω και Κάτω… Στο Άνω Ποντολίβαδο, εκτός από ταβέρνα έχει και μια πανοραμική θέα που φτάνει στη θάλασσα και οδηγεί το μάτι στην Κεραμωτή και την Θάσο…

Προχωράμε για να φτάσουμε στο τελευταίο σημαντικό χωριό-αξιοθέατο της διαδρομής μας. Τη Νέα Καρβάλη, το χωριό των Καππαδοκών, με το προσκύνημα του Αγίου Γρηγορίου και το Ακόντισμα, έναν σταθμό της αρχαίας εγνατίας που σήμερα αναβιώνεται ως πέτρινος οικισμός, που λειτουργεί ως ξενώνας. «Βρίσκουμε την τρίκλιτη βασιλική, στο ύψωμα μια σπηλιά που ο Καππαδόκης άη Βασίλης.. βάζει τα πράγματα στη θέση του, τις γιορτινές μέρες».

Μπορεί τώρα να μην προλαβαίνουμε όμως, την επόμενη φορά που θα φτάσουμε εδώ, θα ψάξουμε και τον παραλιακό δρόμο που όπως λέει ο οδηγός μας είναι άγνωστος, αλλά μας οδηγεί σε ένα θαλασσινό τοπίο, που η εποχή μας συμπορεύεται ειρηνικά με τη… δεκαετία του 60: «Θα δείτε μερικά ταβερνάκια πάνω στο κύμα, λιτά και όμορφα με λαμπιόνια του παλιού καιρού. Δίπλα, θα βρείτε κάποια μπιτς μπαρ», λέει.

Η διαδρομή από τη Νέα Καρβάλη μέχρι το χωριό Χαλκερό, με την εκκλησία αφιερωμένη στην Ζωοδόχο Πηγή, είναι καταπληκτική. «Συνεχίζει στην παλιά Καβάλα, και τις κορυφές της Λεκάνης, αφήνοντας την γκρίζα μονοτονία των εργοστασίων. Στην περιοχή της Άσπρης Άμμου, ακριβώς στο φρύδι του γκρεμού, στέκεται ο Άγιος Νεκτάριος. Πολλά αυτοκίνητα παρκάρουν για να ανάψουν ένα κεράκι και να θαυμάσουν την πανοραμική θέα προς της θάλασσα»…

Φτάσαμε στην Καβάλα, από μια νέα, άλλη διαδρομή…

Εκείνη, την αθέατη που προσπερνάμε, που δεν ξέρουμε ούτε ότι υπάρχει… Με τη βοήθεια του Δημήτρη Γκαγκαλίδη και τις Αλλιώτικες Προτάσεις του, με τον «αέρα» της Όμορφης πόλης να μας χαϊδεύει τη μνήμη…

Να ‘μαστε, τώρα με νέες εικόνες, καινούριες πληροφορίες. Νέες αναμνήσεις…

Την Παρασκευή της Διακαινησίμου ανεβαίνουμε στα Κομνηνά… αλλιώς.

Ακούστε τον κ. Δ.Γκαγκαλίδη.