Το Κέντρο Ανάδειξης της Λαογραφικής και Ιστορικής Ενότητας Θράκης- Κύπρου "Γρηγόρης Αυξεντίου" ιδρύθηκε από τον Σύλλογο Κυπρίων Νομού Ξάνθης και το Δήμο Βιστωνίδας με την βοήθεια και στήριξη του Συμβουλίου Ιστορικής Μνήμης Αγώνα ΕΟΚΑ 1955-1959.

Το Κέντρο είναι στον οικισμό Αυξέντιο 10 χλμ περίπου από Ξάνθη, γιατί ο οικισμός μετονομάστηκε από Νέο Κατράμιο σε Αυξέντιο προς τιμή του Γρηγόρη Αυξεντίου, μετά από αίτημα των κατοίκων του το 1960.

Η Ελένη Χατζηγεωργίου μίλησε στο Δημοτικό Ραδιόφωνο Ξάνθης με την ευκαιρία του μνημόσυνου για τον Γρηγόρη Αυξεντίου στις 3 Μαρτίου

Ο Γρηγόρης Αυξεντίου

ήταν Ελληνοκύπριος αγωνιστής της ΕΟΚΑ, κατά τον Απελευθερωτικό Αγώνα του 1955-59 εναντίον της Αγγλικής κατοχής. Ήταν δεύτερος στην ιεραρχία της οργάνωσης, και σκοτώθηκε από τους Άγγλους σε μάχη που δόθηκε κοντά στην Ιερά Μονή Μαχαιρά. Κατά τη διάρκεια του αγώνα ήταν κυρίως γνωστός με το ψευδώνυμο Ζήδρος, ενώ εκ των υστέρων ονομάστηκε «Σταυραετός του Μαχαιρά». Μετά θάνατον, τιμήθηκε από την Ελληνική πολιτεία με τον βαθμό του Αντιστράτηγου.

Στις 3 Μαρτίου του 1957 οι Άγγλοι, ύστερα από προδοσία πληροφορήθηκαν το κρησφύγετό του κοντά στο Μαχαιρά. Το περικύκλωσαν με αυτοκίνητα και ελικόπτερα, μετά από πολύωρη μάχη και αρκετούς νεκρούς Άγγλους έριξαν βενζίνη στο κρησφύγετο και τον έκαψαν ζωντανό. Το καμένο σώμα του θάφτηκε στις 4 Μαρτίου στις Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας, στο χώρο που είναι γνωστός σήμερα ως «Τα φυλακισμένα μνήματα» από τους Άγγλους στρατιώτες από φόβο λαϊκών εκδηλώσεων