Η αρχαιολόγος Μαρία Χρυσάφη μιλάει για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει το Αρχαιολογικό Μουσείο των Αβδήρων.

Το Αρχαιολογικό Μουσείο των Αβδήρων που βρίσκεται στο ομώνυμο χωριό της Περιφερειακής Ενότητας Ξάνθης, αποτελεί έναν σημαντικό πολιτιστικό θησαυρό της περιοχής και προσελκύει επισκέπτες από όλο τον κόσμο. Τα Αβδηρα ήταν μια αρχαία πόλη με πλούσια ιστορία, που ιδρύθηκαν στα μέσα του 7ου αιώνα π.Χ. από Ιωνες αποίκους οι οποίοι ήρθαν από τις Κλαζομενές της Μ. Ασίας. Από την πόλη αυτή κατάγονταν κορυφαίοι διανοητές της αρχαιότητας, όπως ο φιλόσοφος Δημόκριτος και ο σοφιστής Πρωταγόρας.

Το ομώνυμο μουσείο φιλοξενεί μια εκπληκτική συλλογή αρχαιολογικών ευρημάτων που αναδεικνύουν την πλούσια ιστορία και τον πολιτισμό των Αβδήρων, όπου και ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει αγγεία, πήλινα αγαλματίδια, κοσμήματα, παιχνίδια και αντικείμενα που συνδέονται με τα ταφικά έθιμα. Για όλα αυτά μας μίλησε η αρχαιολόγος και αναπληρώτρια προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ξάνθης, Μαρία Χρυσάφη.

Με ποιες πλευρές της καθημερινότητας των αρχαίων Αβδηριτών συνδέονται περισσότερο τα εκθέματα του μουσείου;

«Τα εκθέματα καλύπτουν τρεις θεματικές ενότητες. Πρώτον, τη δημόσια ζωή. Σε ποιους νόμους υπάκουαν, πώς ήταν τα νομίσματα που έκοβαν, με ποιον τρόπο τιμούσαν τους θεούς τους, τι είδους όπλα χρησιμοποιούσαν στον πόλεμο. Δεύτερον, την ιδιωτική ζωή. Ποια επαγγέλματα είχαν, πώς ήταν φτιαγμένα τα σπίτια τους, ποια σκεύη χρησιμοποιούσαν κάθε μέρα μέσα στα σπίτια τους (το νοικοκυριό). Και τελευταίο, τα ταφικά έθιμα όπου έχουμε αναπαραστάσεις τάφων και προθήκες με κτερίσματα, δώρα δηλαδή προς τους νεκρούς».

Ποιο είναι κατά τη γνώμη σας το πιο σημαντικό/εντυπωσιακό αρχαιολογικό εύρημα που φιλοξενεί το μουσείο;

«Αναμφίβολα οι περισσότεροι από εμάς θα επέλεγαν το χρυσό περίαμμα, σπάνιο κόσμημα του 3ου αι. π.Χ., που το φορούσαν οι γυναίκες μπροστά στο στήθος, είτε ραμμένο στο ρούχο είτε πάνω από αυτό. Το περίαμμα των Αβδήρων αποτελείται από ένα κεντρικό μετάλλιο που συγκρατείται από τέσσερις ταινίες σε χιαστί διάταξη και έδενε με δερμάτινα λουράκια πίσω στην πλάτη. Στο μετάλλιο υπάρχει ένθετος ημιπολύτιμος λίθος στον οποίο είναι χαραγμένη η μορφή του Απόλλωνα να παίζει κιθάρα μπροστά σε τρίποδα. Πρόκειται για περίτεχνο κόσμημα εξαιρετικής τεχνικής».

Τι προκλήσεις αντιμετωπίζει το μουσείο σχετικά με τη συντήρηση των αρχαιοτήτων που φιλοξενεί;

«Αγγίξατε, παιδιά, με την ερώτηση αυτή μία ευαίσθητη χορδή στην καρδιά της υπηρεσίας μας. Δυστυχώς, σήμερα δεν υπηρετεί στο προσωπικό μας μόνιμος συντηρητής. Ωστόσο, καταβάλλουμε κάθε προσπάθεια και επιτυγχάνουμε κάθε χρόνο να εξασφαλίσουμε τα κονδύλια που απαιτούνται για τις εργασίες αυτές, ώστε να προστατεύουμε από τη φθορά του χρόνου όχι μόνο τα εκθέματα του μουσείου αλλά και όσα βρίσκονται στις αποθήκες του».

Ποιες δυνατότητες για εναλλακτικές δραστηριότητες προσφέρει το μουσείο στους επισκέπτες του;

«Προσπαθούμε με κάθε τρόπο να έχουμε μια εξωστρέφεια και να πλησιάσουμε το ευρύ κοινό (είτε ενήλικο είτε μαθητικό). Προς τους ενήλικες (αλλά και τους μαθητές ενίοτε) απευθύνονται περιοδικές εκθέσεις (όπως η έκθεση «Ηχοι Αρχαίων» με αντίγραφα μουσικών οργάνων), φωτογραφικές εκθέσεις, γίνονται επίσης συνέδρια και μουσικές εκδηλώσεις.

Από την άλλη πλευρά τα εκπαιδευτικά προγράμματα που απευθύνονται σε μαθητές, γίνονται στοχευμένα σε συγκεκριμένες θεματικές ενότητες, όπως για παράδειγμα παιχνίδια, μουσική, χορός. Ωστόσο, δεν υπάρχει μια τακτική βάση για τα προγράμματα αυτά διότι δυστυχώς δεν διαθέτουμε το ανάλογο προσωπικό. Κατά καιρούς και στο πλαίσιο έργων ΕΣΠΑ προσλαμβάνουμε μουσειοπαιδαγωγούς προκειμένου να υλοποιηθούν σχετικά με τα έργα εκπαιδευτικά προγράμματα».

Πείτε μας δυο λόγια για τον αρχαιολογικό χώρο των Αβδήρων.

Σε ποια εποχή χρονολογείται;

«Το επισκέψιμο μέρος του αρχαιολογικού χώρου είναι ένα τμήμα της αρχαίας πόλης. Υπάρχουν και άλλα ανασκαμμένα τμήματα, αλλά δεν είναι επισκέψιμα. Σε αυτή την περιοχή (νότιος περίβολος) αντικρίζει κανείς τα Άβδηρα των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων. Έχουν αποκαλυφθεί οικίες, τμήμα του δυτικού τείχους με την πύλη και τους πύργους.

Ακόμη, διακρίνουμε κτίρια που ανεγέρθηκαν μετά την κατάργηση του τείχους και χρονολογούνται στους ρωμαϊκούς χρόνους, όπως τμήμα λουτρού και ταφικό μνημείο. Στα βυζαντινά χρόνια, η περιοχή μεταβλήθηκε σε νεκροταφείο, καθώς η πόλη εγκαταλείφθηκε και η κατοίκηση περιορίστηκε στη θέση της αρχαίας ακρόπολης, που ονομάστηκε Πολύστυλο».