Το Ίδρυμα Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης, διευρύνοντας τις δραστηριότητές του, πραγματοποίησε, όπως είχε σχεδιαστεί, την πρώτη εκδρομή για την ιστορία και τον πολιτισμό στην Καλλίπολη και στην Ίμβρο, από 10 έως 12 Μαΐου 2024. Στην επίσκεψη συμμετείχαν 53 άνθρωποι από την Ξάνθη, την Κομοτηνή, την Αλεξανδρούπολη, τη Δράμα, τη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα.

Σύμφωνα με το πρόγραμμα, επισκεφθήκαμε χώρους μνήμης, πεδία μαχών και στρατιωτικά κοιμητήρια στη χερσόνησο της Καλλίπολης. Οι χώροι αυτοί μαρτυρούν τα δραματικά γεγονότα της Εκστρατείας της Καλλίπολης (Απρίλιος 1915 - Ιανουάριος 1916), μιας από τις σημαντικές σελίδες του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου (Α’ ΠΠ). Η επίσκεψη στην περιοχή συνέπεσε με την έναρξη της Εβδομάδας Στρατιωτικών Τάφων (War Graves Week) και ξεκίνησε με επίσκεψη στις παραθαλάσσιες πόλεις, Καλλίπολη και Τσανάκκαλε.

Το πρόγραμμα στην Καλλίπολη άρχισε με επίσκεψη στο Gelibolu Mevlevihanesi, το οποίο ανήκε στο μοναστικό Τάγμα των Μεβλεβί δερβίσηδων και κατά τη διάρκεια της Εκστρατείας της Καλλίπολης, χρησιμοποιείτο από τον Οθωμανικό Στρατό ως οπλοστάσιο. Όπως τόνισε, μάλιστα ο φύλακας του επιβλητικού κτηρίου, ήταν η πρώτη επίσκεψη Ελλήνων στα 20 χρόνια εργασίας του εκεί.

Ως προς το κύριο θεματικό μέρος της εκδρομής, την ανάλυση της στρατιωτικής ιστορίας της Εκστρατείας, της διαχρονικής γεωστρατηγικής σημασίας των Στενών των Δαρδανελίων και των λόγων αποτυχίας της επέμβασης των Συμμαχικών δυνάμεων, Άγγλων-Γάλλων και ΑΝΖΑC, πραγματοποίησε ο Υπ. Διδ. Ιστορίας (ΔΠΘ), κ. Ανδρέας Ματζάκος, διευθυντής του Ιδρύματος. Ο κ. Ματζάκος, ξενάγησε τους συμμετέχοντες στις ακτές αποβάσεως, προσανατολίζοντας τους τόσο στο έδαφος, όσο και μέσων χαρτών, τονίζοντας τη σημασία της επιτυχούς άμυνας που αντέταξε ο Οθωμανικός Στρατός, μέσα από την οποία ανεδείχθη η ηγετική μορφή του Μουσταφά Κεμάλ, διοικητή μιας Μεραρχίας κατά την απόβαση. Ευρεία αναφορά έγινε επίσης στην οχύρωση των Στενών με ναυτικά Φρούρια, δυο εκ των οποίων επισκεφθήκαμε, στον ρόλο της Γερμανίας στην οργάνωση και διοίκηση του Οθωμανικού Στρατού κατά την διάρκεια του Α’ ΠΠ και στις επιπτώσεις αυτής της συμμαχίας για τον Ελληνισμό της Μικράς Ασίας και τις λοιπές μειονότητες. Τέλος έγινε ευρεία αναφορά στην Συνθήκη της Λωζάννης του 1923 και του Montreux του 1936, με σύνδεση των προβλέψεων τους στην σημερινή πραγματικότητα.

Στα ζητήματα της μνημειακής αρχιτεκτονικής και τη θεολογία της μνήμης αναφέρθηκε ο Υπ. Διδ. Αρχιτεκτονικής (ΔΠΘ), κ. Νίκος Κοσμίδης, ο οποίος παρουσίασε τον τρόπο με τον οποίο «διαβάζει» ο επισκέπτης ένα στρατιωτικό νεκροταφείο. Επίσης, αναφέρθηκε στη ριζοσπαστική αντιμετώπιση της διαχείρισης της μνήμης των ένστολων θυμάτων πολέμου, πέρα από εθνικές, φυλετικές, θρησκευτικές, κοινωνικές και ταξικές διαφορές, η οποία αναδύθηκε μέσα από το πρωτοποριακό έργο του ιδρυτή της τότε Αυτοκρατορικής Επιτροπής Στρατιωτικών Τάφων και σήμερα Κοινοπολιτειακής Επιτροπής Στρατιωτικών Τάφων (CWGC), Fabian Ware (1869-1949). Τέλος, περιέγραψε το συγκινητικό ενδιαφέρον Αυστραλών, και Νεοζηλανδών 5ης γενιάς, μεταξύ των οποίων Μαορί, οι οποίοι κάθε χρόνο ταξιδεύουν από την άλλη άκρη της γης για να τιμήσουν τη μνήμη των πεσόντων προγόνων τους, οι περισσότεροι από τους οποίους διένυαν μόλις την αρχή της 3ης δεκαετίας τους. 

Η περιήγηση στη χερσόνησο της Καλλίπολης, συμπεριελάμβανε στάσεις στο φρούριο Namazgâh Bastion, στο μνημείο των αγνοουμένων Helles Memorial, στον Ελλήσπονο, στα νεκροταφεία Ari Burnu, Quinn’s Post, 57. και Piyade Alayı Şehitliği, και ολοκληρώθηκε με επίσκεψη στο μνημείο και νεκροταφείο Lone Pine Monument, στο οποίο έγινε κατάθεση στεφάνου εκ μέρους του Ιδρύματος στον Λίθο της Μνήμης (Stone of Remembrance).

Στο δεύτερο μέρος της εκδρομής, οι συμμετέχοντες επισκέφθηκαν τη νήσο Ίμβρο, με σκοπό τη γνωριμία με την εκεί κοινότητα των Ορθόδοξων Ρωμιών. Η ομάδα μας, συμμετείχε το πρωί της Κυριακής στον εκκλησιασμό στον ιερό Μητροπολιτικό Ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στη Χώρα, και στη συνέχεια συναντήθηκε με τον Σεβ. Μητροπολίτη Ίμβρου και Τενέδου, κ.κ. Κύριλλο. Ο Σεβασμιώτατος, υποδέχτηκε τους εκδρομείς με λόγους αναστάσιμους και καρδιακούς, περιγράφοντας με γλαφυρό τρόπο τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ρωμαίικη κοινότητα για να διατηρήσει ζωντανή την αδιάκοπη παρουσία της στα δύο νησιά της εκκλησιαστικής επαρχίας του, καθώς και τον ρόλο των αποδήμων Ιμβριωτών στην προσπάθεια αυτή.

Εκ μέρους του Ιδρύματος, το μέλος του Δ.Σ., κ. Χαρούλα Χριστοδούλου, προσέφερε στον Μητροπολίτη αναμνηστική πλακέτα, εκφράζοντας τη στήριξη όλων στο θεοφιλές έργο του. Ο Σεβασμιώτατος, αποχαιρέτησε τους εκδρομείς επαναλαμβάνοντας το πόσο σημαντικές είναι αυτές οι επισκέψεις για τη στήριξη της κοινότητας και της τοπικής Εκκλησίας και προσκάλεσε όλους να επιστρέψουν και για νέα επίσκεψη στο νησί, ιδιαίτερα την περίοδο κατά την οποία αυτό γεμίζει με τη ζωντάνια των αποδήμων.

Στη συνέχεια, οι συμμετέχοντες επισκέφθηκαν το παραδοσιακό χωριό των Αγίων Θεοδώρων, γενέτειρα του Παναγιωτάτου Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου, όπου και περπάτησαν στα γραφικά σοκάκια των πετρόχτιστων σπιτιών με τη συνοδεία του διευθυντή του Δημοτικού Σχολείου, κ. Στέλιου Μπερμπέρη, ο οποίος και ενημέρωσε την ομάδα για την επαναλειτουργία του ελληνικού Δημοτικού της Ίμβρου. Το ΙΘΤΠ ευχαριστεί όλες και όλους για τη μαζική εκδήλωση ενδιαφέροντος συμμετοχής, η οποία αποτελεί λόγο ενθάρρυνσης για την περαιτέρω ανάπτυξη τέτοιων δράσεων.