Πρόσφατα είδε το φως της δημοσιότητας με εικονογράφηση του Μιχάλη Καταραχιά και επιμέλεια της Χρύσας Καραπαπάζογλου το νέο βιβλίο του Δημήτρη Αβούρη «Έπος Καραγκιοζιάδα - Εθνική Φαρσοκωμωδία» (σελ. 183, Γραφικές Τέχνες Δαλακάκη). Από κάθε άποψη - μορφής και περιεχομένου  - ένα θαυμάσιο «συλλεκτικό» έργο.

Τον Δημήτρη Αβούρη τον έχω ταυτίσει με το χώρο του παραμυθιού και του θεάτρου σκιών. Το νέο του έργο - έπος με κεντρικό ήρωα τον Καραγκιόζη - συνδυάζει με συναρπαστικό τρόπο τη λογοτεχνία με την πολιτική ευαισθητοποίηση, γι’ αυτό «έπος» και «εθνική φαρσοκωμωδία» συνάμα.

Πριν παραθέσω ελάχιστους στίχους από τους 3712 της Καραγκιοζιάδας, θα παρουσιάσουμε πρώτα συνοπτικά την εργοβιογραφία του δημιουργού. Στη συνέχεια θα δώσουμε δείγματα της δουλειάς και των απόψεών του. Στο τελευταίο  μέρος θα προσεγγίσουμε την Καραγκιοζιάδα.

*

Ο Δημήτρης Αβούρης γεννήθηκε στην Ζάκυνθο. Είναι ποιητής, θεατρικός συγγραφέας και αφηγητής ελληνικών παραμυθιών. Τα τελευταία 25 χρόνια έχει δώσει περισσότερες από 4.000 παραστάσεις, στην Ελλάδα και το Εξωτερικό, που τις έχουν παρακολουθήσει πλέον των 500.000 θεατών.

'Εχει δημιουργήσει το Πολιτιστικό Χωριό Σκαλιά και το Θέατρο Αβούρη στη Ζάκυνθο.  Είναι δημιουργός της Μ.Κ.Ο  'Οναρ Μέσω Τέχνης Για το Άρρωστο Παιδί που εργάστηκε για 15 χρόνια, στα παιδιατρικά νοσοκομεία της χώρας και στα ειδικά σχολεία, με την θεραπεία μέσω τέχνης. Είναι διευθυντής του περιοδικού «Το Παραμύθι». Είναι ιδρυτικό μέλος της «Ακαδημίας Ποίησης και Παραμυθιού» με δράσεις αρχικά στην Αθήνα και από το 2017 στη Βαμβακού, με απώτερο στόχο να δημιουργηθεί στην ορεινή Λακωνία το «χωριό των παραμυθιών». Συμμετέχει σε συνέδρια και φεστιβάλ με αντικείμενο το παραμύθι. 'Εχει οργανώσει εργαστήρια σε όλη την Ελλάδα για τη θεραπευτική λειτουργία του παραμυθιού, τη γραφή και την αφήγησή του. Διδάσκει συγγραφή θεατρικού έργου σε ενήλικες και παιδιά. Ἐχει γράψει περισσότερα από 150 τραγούδια και έχουν κυκλοφορήσει 2 CD. 'Αρθρα του έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά και εφημερίδες.

*

Το 2013 κυκλοφόρησε η ποιητική του συλλογή «Όταν παραμυθέωμαι», που κατά τη γνώμη μου συνδέει το Παραμύθι με την Ποίηση. Ένα δείγμα:

[...] Καλό ταξίδι /Είπα θα πάρω μια κόκκινη κλωστή απ’ ένα παραμύθι / θα στη τυλίξω στο λαιμό / Μήπως γλυτώσεις απ’ τη λήθη και το βέβαιο πνιγμό / Νάχεις κάπου να πιαστείς. Απ’ ένα ωχ έστω. / Με κόκκινες κλωστές δένει ο ήλιος τα καράβια του. / Όλα δικά του είναι / Μήπως και; Μα δεν;

Ύστερα έριξα άγκυρα μέσ’ στα παραμύθια / και η θάλασσα έβγαζε αφρούς και φωτιές / κάθε αχός και ένα παραμύθι

Που να τιθασεύσεις τη ζωή; […]

Στη προκυμαία τα παιδιά, τα γυναικόπαιδα ψάχνουν για καράβι. / Για πού τραβάν οι γλάροι; / Όταν κοιτάς ψηλά ή τον θεό θα δεις / ή τους γλάρους να σε βλέπουν.

Όμως όπου και να πατήσεις σε παραμύθι πατάς / Ύστερα διαλέγεις. / Καράβι, κλωστή, παραμύθι.

Ο Ήλιος τάχει δει όλα. / Αλλά δε μιλάει. / Νάναι η σιωπή χρυσός ή ο Παραμυθάς μαρτυριάρης / και στο κάβο δεμένα τα παραμύθια; / Αν τα λύσεις λύνεις τη λήθη.

Καλό ταξίδι. [...]

Ο Δημήτρης Αβούρης καραβοκύρης στο πέλαγος του παραμυθιού και της δημιουργίας, με πλεούμενο την Παράδοση.

*

Καραβοκύρης Αβούρης - τελευταία - δεκάδες μαρμάρινα καράβια ρίχνει στη «θάλασσα».

*

Το Παραμύθι  είναι κεντρικός άξονας της ζωής και του έργου του. Το 2017 υποστηρίζει ότι «Η Αφήγηση και η Γραφή Παραμυθιών» αποτελεί «δημιουργικό εκπαιδευτικό εργαλείο στο Νηπιαγωγείο, στο Δημοτικό, στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο».

Το 2014 (στο Elniplex Press)  υποστηρίζει ότι «Και μύθοι και παραμύθια και ευτράπελες διηγήσεις. Όλα έχουν να προσθέσουν κάτι διαφορετικό στις ανάγκες μας. Όλα συντελούν στην διαφορετικότητα των αναγκών και των στιγμών μας».  Στην ερώτηση «Εσείς από που αντλείται καθημερινά αυτή την δύναμη;» ο Δημήτρης απαντά:

«Την δύναμη την δίνουν τα παραμύθια μα κυρίως οι σχέσεις που δημιουργούν με όσους συμμετέχουν στην διαδικασία. Είναι μια υγιής δύναμη το παραμύθι που σε τροφοδοτεί με γνώσεις και με σεβασμό προς ότι το διαφορετικό. Όλοι έχουν να πάρουν από όλους. Όλοι τους ακούμε όλους».

Το 2010 στον «Παρατηρητή της Θράκης»  διαβάζουμε μια ενδιαφέρουσα συνέντευξη για τα ίδια θέματα.  Δύο σημεία:

ΠτΘ: κ. Αβούρη τα τελευταία χρόνια το παραμύθι επιστρέφει δυναμικά στη ζωή μας. Είναι έτσι;

Δ.Α.: Δεν έφυγε ποτέ από τη ζωή μας απλώς ήρθε η αφορμή να το ξαναθυμηθούμε και να του δώσουμε τη διάσταση που χρειάζεται σήμερα. Η αφορμή είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε, και που όλοι έχουμε συνειδητοποιήσει, είναι οι ψυχικές ασθένειες που υπάρχουν, είναι οι συμπεριφορές των παιδιών και των γονιών, είναι οι δυσκολίες της ζωής, οι οποίες μας οδηγούν στο να κοιτάξουμε το παραμύθι στα μάτια.

ΠτΘ: Θεραπεύει τελικά το παραμύθι;

Δ.Α.: Παραμύθι εστί παρηγορία. Οι ασθένειες είναι ψυχοσωματικές και το παραμύθι είναι ό,τι μας παρηγορεί, μας τέρπει, και μας άγει προς την ψυχή μας. Όλα τότε πάνε καλύτερα. «Όναρ μέσω τέχνης για το άρρωστο παιδί» «Το «Όναρ» είναι μια μη Κυβερνητική Οργάνωση που υφίσταται δέκα χρόνια με βάση τα ογκολογικά νοσοκομεία της Αθήνας και όπου υπάρχει πρόβλημα, ειδικά σχολεία, άλλα νοσοκομεία. Έχουμε ανοίξει πρότυπο κέντρο θεραπείας στην Πάτρα καλύπτοντας όλη τη Δυτική Ελλάδα και εκεί έρχονται παιδιά με ειδικές ανάγκες, τα οποία βεβαίως έχουν και ειδικά προτερήματα. Όλα αυτά τα κάνουμε στις ομάδες μας, όπου μπορούμε, και βεβαίως στηρίζουμε και τους γονείς, τους δασκάλους, γιατί και οι δάσκαλοι θέλουν την στήριξή τους, και τα παιδιά στο να μπορούν να αντιδρούν σωστά, λογικά, δίκαια».

*

 Να σημειώσουμε ότι η ΜΚΟ «Όναρ μέσω τέχνης» εξέδωσε αρκετά τεύχη του περιοδικού «Το Παραμύθι» που «απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες. Σε κάθε άνθρωπο που γνωρίζει ανάγνωση, αφού όλοι θα βρούμε μέσα από τα κείμενα του, τον δρόμο της παραμυθίας, το λόγο της απλότητας και την απόδειξη των γνώσεων μας που οδηγούν στο μοναδικό που υπόσχονται και κάνουν πράξη τα παραμύθια. Να ζήσουν αυτοί καλά και εμείς που διαπιστώσαμε και μάθαμε, καλύτερα».

*

Το 2024 κυκλοφόρησε το έργο του Δημήτρη Αβούρη «Έπος Καραγκιοζιάδα - Εθνική Φαρσοκωμωδία». Το έπος διαιρείται σε κεφάλαια - κατά τις ραψωδίες της Οδύσσειας, ένα ταξίδι που αντιστοιχεί mutatis mutandis από τη μία με το ταξίδι της επιστροφής του Οδυσσέα και από την άλλη με το ταξίδι του Καραγκιόζη και της φαμίλιας του στον ελληνικό χώρο : Θράκη, Μακεδονία, Ήπειρος, Αχαΐα. 

Κεφάλαιο Α - Επίκληση:

[Α/1] Την σκιά του άντρα, με τις μεγάλες μνήμες, υμνώ.

Τον πρώτο ξυπόλητο πρόσφυγα απ’ τον καιρό της Τροίας.

Τους άθλους, την καμπούρα του, το κεφάλι το γυμνό…

Σύμβιος και υπόχρεος της κάθε Αγλαΐας.

Ακολουθούν τα Κεφάλαια Β - ΙΕ / Κεφάλαιο ΙΣΤ - Αποθέωσις. Λίγα χαρακτηριστικά δείγματα:

[Γ/87]  Μασάει και λέει: Εδώ είναι η πόλη του καπνού.

Καριόκες οι γυναίκες, σουτζούκ λουκούμ και γλύκες.

Όλα  ανάκατα να τρέχουν μες στο νου.

Νυχθημερόν παίρνουν ευωδίες οι καπναποθήκες.

[Ι/11]  Κι ήρθε η ώρα η καλή

να ακούσετε καντάδα,

ούλος ο κόσμος σας καλεί

να φτιάσετε Καραγκιοζιάδα

[ΙΓ / 1]  Καραγκιόζο, για να γίνει πολιτεία θα χρειαστεί λάδωμα,

για να επιτρέψει το κράτος να γίνουν οι μελέτες.

Αλλιώς θα μας φάνε λάχανο, θα χουμε αλληλοφάγωμα.

Πατέρα, καιρό έχουμε να φάμε ομελέτες.

Μετά τα δεκαέξι κεφάλαια υπάρχει το ποίημα «Καραγιοζιάδα», που αποτελείται από 4 στροφές, η τέταρτη ως κατακλείδα:

Αν θες πόλη πάρε φόρα

όπου σταθείς δική σου η χώρα.

Γέλιο και δάκρυ η Ελλάδα

και  φτιάχνεις Καραγκιοζιάδα.

Η Νατάσα Μιχαηλίδου στον Πρόλογο του βιβλίο πολύ εύστοχα παρατηρεί:

«Ας κρυφοκοιτάξουμε μέσα από το καυστικό πρίσμα του ποιητή την εθνική φαρσοκωμωδία που ζούμε, έστω για λίγο. Ας προσπαθήσουμε όλοι να φτιάξουμε μέσα μας, μαζί με τις φιγούρες του μπερντέ, μια πολιτεία όλο γέλιο! Το οφείλουμε στον Καραγκιόζη, που μας συντρόφευε, όταν παίζαμε ξέγνοιαστα μικρά παιδιά. Φώτισέ μας στο ταξίδι, θεά! Φώτισέ μας, εσύ σκιά!».

*

Κλείνοντας συγχαίρω εκτός από τον Δημήτρη Αβούρη και τον εικονογράφο Μιχάλη Καταραχιά, όπως και τον τυπογράφο Γιώργο Δαλακάκη.

Εύχομαι τα αντίστοιχα κεφάλαια του βιβλίου να παρουσιαστούν  στα Άβδηρα, στην Ξάνθη και σε όλους τους αντίστοιχους τόπους.