Περπατάμε στη διαδρομή που μας οδηγεί σε μια εποχή όπου οι άνθρωποι ζούσαν με το σφυρί, περπατούσαν πλακόστρωτα καλντερίμια που ανέβαιναν στο βουνό για να οδηγήσουν στο πανηγύρι της Παναγίας Αρχαγγελιώτισσας τον Δεκαπενταύγουστο. Στα σημεία, όπου ο ευεργέτης Θεόδωρος Ζαλάχας, αποφάσισε να φτιάξει και να φροντίζει «για πάντα» ένα νηπιαγωγείο… Μπαίνουμε σε ένα μπακάλικο του 70, ίδιο κι απαράλλακτο όπως τότε… Και συνειδητοποιούμε, πως ακόμα από την αφετηρία αυτής της αλλιώτικης διαδρομής, νέοι ορίζοντες ζωής, ανοίγονται: με τα περιπατητικά μονοπάτια, τις «θέσεις θέας», τη φυσική τάξη και την ατμόσφαιρα της Ξάνθης που προσπερνάμε…

«Μπορούμε να βρούμε ομορφιές και τον τελικό μας σκοπό ξεφεύγοντας από τις κλασικές φόρμες», μας προϊδεάζει ο Δημήτρης Γκαγκαλίδης, για τη βόλτα που ξεκίνησε σήμερα, μέσα από τη συχνότητα του Δημοτικού Ραδιοφώνου.

Γιατί, όπως λέει, υπάρχουν διαφοροποιημένα μέρη και σημεία στην Ξάνθη, που μπορεί, φαινομενικά να μη συνιστούν «πόλο έλξης», όπως έχουμε συνηθίσει την έννοια που ακολουθεί τις «τουριστικές διαδρομές», ωστόσο… «εγώ θα συνεχίσω να δείχνω τα “δευτερεύοντα”, γιατί αυτά, μπορεί να έχουν μέσα τους την έκπληξη»…

Κι έτσι, με την περιέργειά μας οξυμένη, ακολουθούμε τον «οδηγό» μας, στη συνοικία του Σαμακώβ… Σε μια από τις «αθέατες γειτονιές της Ξάνθης», που όμως, όπως είπε, αν κάποιος την επισκεφθεί θα βρει πολύ ωραία πράγματα…

Τα «ωραία πράγματα» ξεκινούν από την αφετηρία, τη Γέφυρα στον Κόσυνθο… «Προχωρώντας νοητά στη γέφυρα σταματάμε στην πρώτη στάση δίπλα στο ποτάμι όπου έχουμε μια υπέροχη εικόνα τόσο στην κοίτη όσο και απέναντι στην καινούρια πεζογέφυρα, αλλά και σ’ ένα τμήμα της παλιάς Ξάνθης αλλά και στη συνοικία του Σαμακώβ».

Ο Δημήτρης Γκαγκαλίδης, σημειώνει ότι εκείνο το σημείο αποτελεί και την αφετηρία για πεζοπορίες στα περιαστικά μονοπάτια της Ξάνθης. «Από τις πολύ τυχερές η πόλη μας, καθώς διαθέτει πλήθος περιπατητικών διαδρομών, γύρω από την Ξάνθη, ποικίλης δυσκολίας, αλλά τα περισσότερα προσβάσιμα, σηματοδοτημένα, ασφαλή και το πιο σημαντικό μπορούμε να βρεθούμε σε αυτά τα μονοπάτια μόλις πέντε δέκα λεπτά από τα κέντρο πόλης…

Ανεβαίνουμε προς τα επάνω στις γειτονιές της συνοικίας Σαμακώβ και να μπούμε στη διαδρομή που οδηγεί στην Αρχαγγελιώτισσα, την Καλαμού κι από κει στο Λιβάδι, τον Φιλιά, τις κεραίες… «Να θυμηθούμε τους μαθητές, που έχουν κάνει μια πολύ όμορφη πινακίδα για τα μονοπάτια αυτά, την έχουν τοποθετήσει στο παρκάκι, στον ευρύτερο χώρο του Ξενία, απέναντι από το καφέ Κήπος. Κάποια, από αυτά, μάλιστα, τα παιδιά, τα έχουν βαφτίσει», σημειώνει…

Είναι η διαδρομή, από τη δυτική πλευρά του Σαμακώβ, που περνά μέσα από το πανέμορφο παρεκκλήσι της «Υπαπαντής του Κυρίου», που βρίσκεται στο δρομάκι, καθώς ανηφορίζουμε… «Μια πολύ όμορφη εικόνα», πάνω σ’ ένα πέτρινο μονοπάτι, το οποίο «νομίζεις ότι βγαίνει σε αδιέξοδο, καθώς περνά μέσα από αυλές και σπίτια, αλλά εκείνο οδηγεί στο τέλος της συνοικίας όπου μας περιμένει μια έκπληξη: ένα πέτρινο μπαλκόνι που έφτιαξε το ΠΑΚΕΘΡΑ, (μεταξύ τεσσάρων) σε όλον τον νομό, σε ημικύκλιο, από το οποίο μπορείς να αγναντεύσεις την Ξάνθη και κυρίως την παλιά πόλη, αλλά και να διαβάσεις τα πληροφοριακά στοιχεία που αναγράφονται…».

«Θέσεις θέας» δημιούργησε το Πολιτιστικό Αναπτυξιακό Κέντρο Θράκης και δίπλα στο υπαίθριο δημοτικό αμφιθέατρο, αλλά και στα Στενά του Νέστου, μία, πάνω από τα Ίμερα και μία, στις Λιμνοθάλασσες Λάφρη και Λαφρούδα, όπου η ομορφιά μπορεί να κόψει την ανάσα…

(Κι έτσι, στον «αέρα» του δημοτικού ραδιοφώνου, μια ακόμα διαδρομή ανοίγεται μπροστά μας, έτοιμη να εξερευνηθεί -εν ευθέτω χρόνω…)

Αλλά εμείς, προς το παρόν, είμαστε στη συνοικία Σαμακώβ. Και η δεύτερη διαδρομή, μας βγάζει στην Πλατεία Ζαλάχα, όπου εκεί, τα σημάδια του μεγάλου ευεργέτη, Θεόδωρου Ζαλάχα καπνέμπορα, απόφοιτου της Μεγάλης του Γένους Σχολής που έζησε στην Ξάνθη, είναι ζωντανά… Είναι το νηπιαγωγείο που ανέγειρε και διασφάλισε τη διά βίου λειτουργία του, με διαθήκη, όπου προέβλεπε, τα έσοδα των ενοικίων από διάφορες αποθήκες ιδιοκτησίας του, διάσπαρτες στην πόλη να συντηρούν αυτήν τη σχολική μονάδα…

Βούλησή του, οι υπότροφοι του σχολείου να συνεχίζουν τις σπουδές στο εξωτερικό και πόθος του να επιστρέφουν πίσω και να μεταδίδουν τις γνώσεις στους Ξανθιώτες…

Ο κ. Γκαγκαλίδης αναφέρει πως ευεργεσίες του δέχτηκε το Πολεμικό Ναυτικό, αλλά και ορφανοτροφεία στην Κωνσταντινούπολη, ενώ η Μητρόπολη Ξάνθης και Περιθεωρίου σήμερα, τον τιμά, με υποτροφίες σε Ξανθιώτες φοιτητές, στο όνομά του… «Διάβασα, ότι κάποια μικροπροβλήματα του νηπιαγωγείου έφτασαν στ’ αυτιά Συλλόγου Ξανθιωτών της Στουτγάρδης, συγκέντρωσαν τα χρήματα και τα διέθεσαν στην Ξάνθη -νομίζω ότι ο πρόεδρος ήταν από το Σαμακώβ», εξηγεί και υπογραμμίζει ότι ανάλογες περιπτώσεις ευεργετών στην παλιά Ξάνθη είναι πολλές και θα πρέπει να τις μνημονεύουμε…

Όμως η Πλατεία δεν έχει εξερευνηθεί ακόμα… Γιατί, εκεί ένα «σημάδι» από το παρελθόν, στέκεται αναλλοίωτο στον χρόνο… Πρόκειται για το παλιό μπακάλικο του Σταύρου Αγοραστού. «Αν είστε τυχεροί και καθώς περνάτε η πόρτα του ανοίξει, τότε θα δείτε ότι μέσα όλα είναι τακτοποιημένα, όπως πριν από 50 χρόνια. Σα να βλέπουμε μια φωτογραφία από παλιό μπακάλικο… Θα δείτε τις κονσέρβες τοποθετημένες με τάξη, τη ζυγαριά, τα σακιά… σα μουσείο. Και θα πρέπει να δώσουμε τα συγχαρητήριά μας στον γιο του, τον Σίμο Αγοραστό που κρατά στην ίδια τάξη και ατμόσφαιρα το μαγαζάκι»…

Συνεχίζοντας τη βόλτα, στο κεντρικό δρομάκι, περνάμε από τον Άγιο Δημήτριο, πρόσφατα ανακαινισμένος, «μια πολύ γραφική, ούτως ή άλλως, εικόνα, με τα δεντράκια, το προαύλιο και βεβαίως το πλακόστρωτο καλντερίμι, που οι παλιοί θυμούνται ότι ήταν η κύρια οδός προκειμένου οι περίοικοι να μεταβούν τον Δεκαπενταύγουστο, στο πανηγύρι της Παναγίας Αρχαγγελιώτισσας»…

Ο Δημήτρης Γκαγκαλίδης, ενημερώνει ότι η συνοικία πήρε αυτήν την ονομασία, καθώς η λέξη «σαμακώβ» αφορά σε μεταλλευτικές δραστηριότητες, με τις οποίες οι άνθρωποι της συνοικίας ασχολούνταν. «Προέρχεται είτε ότι από αγγλοσαξωνική λέξη υποδηλώνοντας τα βαριά μηχανικά σφυριά είτε από τις βουλγαρικές λέξεις “σαμο και κόβατς”, που αποδίδουν τη λέξη “σιδεράδες” ή από το ελληνικό ρήμα “σφυρηλατώ”. Πρόκειται για δραστηριότητα της μεταβυζαντινής εποχής και αυτό δίνει κάποιες πληροφορίες πως αυτές ήταν οι πρώτες κατοικίες ανθρώπων και πριν ακόμη την παλιά Ξάνθη»..

Μια εργατογειτονιά, χωρίς ιδιαίτερη αίγλη, καθώς η κοινωνική διαστρωμάτωση ήταν τέτοια που οι κάτοικοι ασχολούνταν μόνο με τη δουλειά τους. Υποθέτω ότι αυτός ήταν και ο λόγος που εξαιρέθηκε το 1976 από το νόμο περί της διατηρητέας παλιάς πόλης, αν και αποτελούσε όριό της»…

Η συνοικία εκτείνεται σε 100 στρέμματα, με 300 κατοικίες, περίπου, σήμερα. Οι γειτονιές της κρύβουν τη δική τους ομορφιά. Αν συνεχίζουμε να ανηφορίζουμε σύντομα θα δούμε τις κόκκινες στέγες των σπιτιών, με μόνιμη θέα τον Κόσυνθο και προγενέστερα τη νησίδα Καναρά, που βρισκόταν στο σημερινό Παζάρι, τις Γέφυρες που περνούσαν πάνω από το ποτάμι… Αργότερα, ο δρόμος που οδηγεί σήμερα στην συνοικία του Γυμναστηρίου, περνώντας από το γήπεδο του Ορφέα. Η βόλτα μας κάνει πάλι έναν νοητό κύκλο, από τη συνοικία Σαμακώβ και κατηφορίζοντας, πια ανατολικά της, στο βουνό και το Πευκόδασος και την οδό Λάμπρου Κατσώνη και το Ρέμα, που περνά δίπλα από το 7^ο Δημοτικό Σχολείο όπου σήμερα έχει διαμορφωθεί ένα πολύ όμορφο πάρκο που μπορούμε να σταθούμε για να «ξαποστάσουμε» και να σκεφτούμε αυτές τις Αλλιώτικες Προτάσεις Ζωής. Της δικής μας ζωής…

*Την άλλη εβδομάδα ο «οδηγός μας», θα μας γνωρίσει την Αρχαία Ρωμαϊκή Εγνατία Οδό, που περνά δίπλα από την πόλη μας…

Ακούστε τον κ. Δ.Γκαγκαλίδη.